İnsanlığın yerleşik hayata geçişinden sonra kafasını kaldırması ve asumana yüzünü dönmesiyle başlayan gökyüzü merakı ve yolculuğu insanlığın tüm tarihi boyunca hep merak uyandırmıştır. Giritli İkarusla başladığı varsayılır uçma hevesi. Osmanlıda Hazerfen Ahmet Çelebinin Galata Kulesin’den Üsküdar Sahiline uçması ve Lagari Hasan Çelebinin roketle havalanması, yaşlanan dünyamızda teknolojik olarak yapılan atılımlardandır. Yenidünya düzeni ve teknoloji çağı atfedilen 20 yy la başlayan teknolojik ataklar, ülkelerin uluslararası alanda söz sahibi olma isteklerini, ekonomik ve ülke çıkarlarını maksimum kılmak amacıyla dünyadaki tüm kaynak ve imkânların ele geçirilmek ve kullanılmasını amaç edinmişlerdir. Bu sebeple de gerek yeryüzünde gerekse gökyüzünde gücü elde tutmak en büyük etken olarak karşımıza çıkmıştır. Ülkeler yüzyıllardır düşman dost edemeden çevrelerindeki var olan ülkeler hakkında bilgi edinmek amacıyla istihbaratı çalışmalar yapmışlar ve yapmaya devam edeceklerdir. Bunlar günün teknolojik imkânlarına göre kâh bir kâğıt parçasını ele geçirmek olarak ortaya çıkmıştır kâh bir bölgenin haritasını ele geçirmek. Günümüz bilgi çağında ise bilginin transferinin uydular üzerinden yapıldığı ve bilgi çağının uydular ile gerçekleştiği gerçekliğinde uzayda olmanın ve uzayı ele geçirmenin önemi ortaya çıkmaktadır. Uzaya araç gönderme ile başlayan bu yarış önce hayvan daha sonra insanlı uzay araçları ve daha sonra Ay’a araç göndermekle kızıştı yıllarca. Gün geldi uzayda ne yaptıklarını anlayabilmek için bile ülkelere uzaya araç gönderdi. Birbirini takip etmek ve bu teknolojileri anladıkça bu teknolojilere karşı teknoloji ve bu teknolojilerin ele geçirilmesi veya yok edilmesi kavgası ortaya çıktı. Kimi zamanda bu uzaydan dünyaya müdahale edebilme ve uyduları birer silah gibi kullanma eğilimini doğurdu.(1) Dünya dışında hayatın olup olmadığı merakı ve keşifler sonucunda bu gezegenlerde bulunan hammadde ve kaynakların ele geçirme hırsı ülkelerin teknolojilerini daha da yoğunlaştırmasına sebebiyet verdi. Amerikalıların yıllarca marsa ulaşma çabası ve bu çabalar için emekler harcaması buna verilebilecek en büyük örneklerdendir.(2) Aslında ilk olarak uzayın ve gökyüzün tanımlanması kavgası ortaya çıkmıştı. Hangi noktadan sonra gökyüzünün başladığı yâda uzayın nereden başladığı ilk yapılan kavgalar arasında idi Bazı Çinli bilim adamları 120 km (72 mil) olarak kabul ederken bazıları 100 km (62 mil) olarak uzayın başladığını varsayarlar.(3) Bu noktada Bu çatışmalara Rusya, Çin, ABD teknolojik olarak önder oldu ve bu önderlikte kavgalar hep bu ülkelere arasında yaşandı. Peki bu çatışmalar ve bu sürtüşmelerde kullanılan araçlar nelerdi.
Amerika’nın uzaydaki kavgası
1950 yıllardan sonra Amerika Rusya ve Çin uzay savaşların da ikinci bir safhaya geçmişlerdi. Uzaydaki yörüngelerde yerlerini alan uydularına karşı bir mücadele ve bu uydulara karşı imha silahlarının iadı temelli teknolojik çalışmalar yapmaya başladılar. Genelde bu sisteme ASAT anti satellite weapons olarak adlandırılan bu sitemin temelinde uyduları yok etmek vardı. Amerika 1958 yılında martinws-199b Bold Orion ile başladı bu yola, daha sonra Thiokol TX-20, Alpha Draco (WS-199D) gibi füzeler ile anti balistik kalkan sistemini geliştirmeye başlamıştı.(4) 2008 yılında Amerika artık ömrünü tamamladığını bildirdiği usa-193’ü, RIM-161 standart 3 füzesi ile düşürdüğünü açıklamıştı.(5) 7 b, orbital test aracı olarak tanımlanmaktadır. 1999 da N ASA’nın x-37 projesi olarak gün yüzüne gelen ve daha sonra değişlikler ile x37b olarak ortaya çıkan bu gizli hava aracı,2004 yılından sonra Amerika hava kuvvetlerinin projesi halını almıştır. Teknolojik olarak gelecekte kullanılması muhtemel sistemlerin test edilmesi amacı icat olunan bu araç, son olarak 2 yıllık bir uzay serüveninden sonra dünyaya dönmüştür.(6) X37 projesi ilk olarak Nasa-boing uzay taşımacığı amaçlı ortaya konulan bir teknoloji olarak 173 milyon dolar temel harcamalı bir ana sözleşmeyle kurulmuştur ve daha sonraki dönemlerde 40 milyon dolar daha harcanmıştır. araca otomatik iniş kalkış sistemlerinin entegrasyonu amacıyla yeni sistemler eklenmesi ve 2004 yılında 400000 ft den ilk bireysel uçuş deneyimini yasamıştır.(7) Üzerindeki güneş panelleri ile kendi enerjisini sağlayan araç tün dünya açısında hala büyük bir sır olarak bulunmakta ve bu sır perdesinin kalkmaması bu araç hakkında birçok hayali senaryoyu da ortaya çıkarmaktadır. Bu senaryoların hangisinin doğru hangisinin gerçek dışı olduğu konusunda halen dünyada kimsenin bir fikri olmamakla birlikte yeni düzende görünmeyen teknolojik savaşların başladığının da bir göstergesi olacağı da aşikârdır. New York Times amatör havacı bir grup ve konu üzerinde çalışan uzmanlar ile görüşmeler sonucunda yayımlanan bir makalede, x 37 nin ABD’nin gökyüzündeki uyduların davranışlarını taklit ederek yörüngede dolaşmış,40 derece kuzey ve 40 derece güney de dolaşarak, Kuzey Koreden K. Irak’a kadar geniş bir yelpazede tarama ve izleme faaliyetlerinde bulunduğu söylenmektedir. Aracın tamamen teknolojik ve barışçıl amaçlı olduğu ve “saldırgan bir yapıda olmadığı” vurgulanmaktadır.(8) Aslında mevcut projeler DARPA’ya dayandırılmakta. Darpa The Defense Advanced Research Projects Agency (DARPA) (ABD Savunma Bakanlığı İleri Araştırma Projeleri Ajansı), ordu tarafından kullanılmak üzere, yeni teknolojiler üretmekle sorumlu. ABD Savunma Bakanlığı Ajansı olarak tanımlanmakta ve gelişmiş platformlarda yeni silah sistemlerinin geliştirilmesi, siber güvenlik, iletişim algılama ve elektromanyetik sistemler üzerine araştırmalar ve çalışmalar yapmaktadır.(9) Taktik teknoloji ofisinde TTO’da askeri yeteneklerin geliştirilmesi ve asimetrik taktikleri geliştirmek ve üstün bir kararlılık ile muhalifleri bastırmak amaçlı teknoloji üreten birim olarak tanımlanmaktadır. gxv-t (GROUND X-VEHICLE TECHNOLOGY) teknolojisi, orbital uydu yeteneklerinin geliştirilmesi gibi teknoloji temel çalıma alanları arasındadır.(10)
Ruslar yakaladıkları gözlere sinirlendireler
1 Mayıs 1960 ta Rusya hava sahasında gizlice keşif görevi yapan bir Amerikan u2 uçağını düşürdü. Büyük bir skandala yol açan bu olaydan sonra Rusya hava sahasında ve hava sahası dışında yörüngede ve uzayda olası bir Rusya tehdidi için çalışmalara başladı. Vladimir Chelomei öncülüğünde Rusya tasarım bürosu krushchev dönemiyle çalışmalarına başladı. İlk olarak “strebitel Sputnikov” geliştirildi.(11)(Daha sonra OKB-586,Cosmos- 185,Cosmos-217,Cosmos-217,Cosmos-249, Cosmos-252 1971 yılında SALT 1 ‘in imzasına kadar geliştirilen modeller oldu.(12) ve son olarak 1983 polyusu gönderene kadar devam etti.(13)
Kapalı Kutu Çin
Çin bu savaşta 1960’larda yer almıştır. 640 programı ile anti roket ve güçlü lazer sitemleri amaçlı program başlatmış ve bunu 1983 yılında National High-tech R&D Program (863 Program) olarak devam ettirmiştir. 863 programının temel amaçlarında ileri dönemlerdeki teknolojik yeniliklere ışık olmak ve kalkınma, tarım vb konularda temel teknoloji geliştirme amaçlandığı belirtilmiş uydu sistemlerinden söz edilmese de temel amaç bu edinilmiştir.(14) 2005 yılında SC-19 programıyla ilk denemesine başlayan Çin 2010 yılında CSS-X-11 ballistic füzesinin denemelerini yapmıştır.(15) 2012 yılında ABD ordusunu senatoya verdiği Çin raporunda 2012 boyunca çinin 6 Beidou navigasyon uydusu fırlattığı ve global düzeyde 2020ye kadar uydu networkunu tamamlamayı hedeflediği belirtilmiştir. Yine 11 yeni uydunun fırlatılacağını bunların sivil ve askeri amaçlı olduğudur.(16) Yine Çin’in Gaofen-1 uydusunu Nisan 2013’te yörüngeye yerleştirdiği, 2020 ye kadar yerden 14 adet yer kontrollü uydu sistemlerini yörüngeye yerleştirmeyi planladığını belirtmiştir. Bu uyduların uçak, stratosferdeki balon, ve yer unsurları ile anlık ve bağlantılı olarak çalışacağında raporda belirtilmiştir.(17) Ayrıca Çin’in bu denemelerden birinin Amerikan basınında önemle yer aldığından ve bunun uluslar arası güvenlik açısından önem arz ettiğinden söz edilmiş ve uluslararası basında yer almıştır. Çin ‘in atmosferde 500 Çin tarafından df-21 tipi orta menzilli balistik füze tarafından vurulduğu bildirildi.(18)
Bu gibi askeri amaçlı çalışmaların ortaya çıkması sonucunda Çin’li yönetici Xi Jinping Çin’in uzaydaki askeri kabiliyetini artırması gerekliliğinden, uluslararası alanda ve uzayda gerekli güvenlik tedbirlerini almaya hakkı olduğunu ve bu amaçlı çalışmalın yapılması gerekliliğinden bahsetmiştir.(19) 2013 yılında Çin’in fırlattığı roketlerin sivil amaçlı olmadığı, aslında askeri temelli istihbarat amaçlı kullanılmak ve anti uydu silahı olarak kullanılabilecek kapasitede olduğu kanısı ortaya çıkmıştır.(20) Amerika, Çin’in 23 Temmuz 2014 anti uydu temelli bir füze sistemi denediğini iddia etmiş buna karşılık Çin’in Amerikan büyükelçiliği sözcüsü bunun karadan karaya temelli bir basit füze denemsi olduğunu söylemiştir. Buna karşılık ABD dış işleri bakanlığı sözcüsünün “çinin bu yaptığının anti uydu füze sistemi olduğundan eminiz” sözü dikkat edilmesi gereken bir husustur. Çin o günkü cevabıma “ABD ‘nin de benzer çalışmalar yürüttüğünü ve bunun aslıdan barışçıl amaçlarla yürütülen çalışmalar olduğudur diye cevap vermiştir. Çinin 2007 de kendi meteoroloji amaçlı kullandığı Fengyun-1C’yi orta menzilli bir balistik füzeyle düşürmüştür.(21) Mayıs ayında Amerikalı bir analistin Çin’in jeostasyoner yörüngesini komple çevreleyebilecek bir sistem üzerine çalışıyor olabileceğini iddia etmiştir.(22) Amerikalılar Çin’in bu konudaki çalışmaları sürekli takip etmekte ve karşılıklı savaş sürekli kızışmaktadır. Bir Amerikan sivil uydusunun Çin’de yerden havaya lazer müdahalesi yapabilme kapasitesine sahip üniteleri görüntülemesi, Çin’in bu konuda da araştırmalar yaptığı kanısına varılmıştır.(23)
Bakınız
1- Bob Preston, Dana J. Johnson, Sean J.A. Edwards Michael Miller and Calvin Shipbaugh, Space Weapons Earth Wars, Santa Monica: RAND, 2002:24-30
2- HOGAN Thor, “Mars Wars The Rise and Fall of the Space Exploration Initiative, National Aeronautics and Space Administration NASA History Division Office of External Relations” Washington, DC May 2007:18-25
3- FİNKELSTEİN David, MULVENON James ”Thinking about the PLA’s revolution in doctrinal Affairs, in china’s revolution in doctrinal Affairs,ed ,” Washington .D.C Center for Naval Analyses,2005:329-332
4- http://designation-systems.net/dusrm/app4/ws-199.html
5- http://web.archive.org/web/20080222154922/http://www.news24.com/News24/World/News/0,,2-10-1462_2274693,00.html)(http://www.nytimes.com/2008/02/21/us/21satellite.html?ex=1361336400&en=ea5702ff269483cc&ei=5088&partner=rssnyt&emc=rss&_r=0)
6- http://www.af.mil/AboutUs/FactSheets/Display/tabid/224/Article/104539/x-37b-orbital-test-vehicle.aspx
7- http://www.nasa.gov/centers/marshall/pdf/100431main_x37-historical.pdf
8- http://www.nytimes.com/2010/05/23/science/space/23secret.html?hp
9- http://www.darpa.mil/About.aspx
10- http://www.darpa.mil/NewsEvents/Releases/2014/09/03.aspx 5
11- http://www.russianspaceweb.com/is.html
12- http://weaponsandwarfare.com/?p=731
13- http://www.buran.ru/htm/cargo.htm)(http://www.buran.ru/htm/str163.htm
14- http://www.most.gov.cn/eng/programmes1/200610/t20061009_36225.htm
15- http://swfound.org/media/115643/china_asat_testing_fact_sheet_aug_2013.pdf
16- http://www.defense.gov/pubs/2013_china_report_final.pdf
17- http://www.defense.gov/pubs/2014_DoD_China_Report.pdf
18- http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=6923805
19- http://www.thejakartaglobe.com/international/chinas-president-xi-urges-greater-military-use-space
20- http://www.ibtimes.co.uk/china-planning-militarise-space-against-us-anti-satellite-weapons-1444895
21- http://www.spacenews.com/article/military-space/41413us-state-department-china-tested-anti-satellite-weapon
22- http://www.reuters.com/article/2014/03/17/us-china-space-report-idUSBREA2G1Q320140317
23- http://www.wired.com/2009/11/is-this-chinas-anti-satellite-laser-weapon-site/
******************************************************
Ömer Gök
