Yaklaşık 2 aydır dünya kamuoyu ve medyasının yakından takip ettiği Al Bab operasyonunun, 24 Şubat itibariyle Türk Silahlı Kuvvetlerinden yapılan yazılı açıklama ile sonlandığı ve bölgenin kontrol altına alındığı bildirildi. Al Bab, 24 Ağustos’ta Suriye topraklarında Cerablus ile başlayan,ikinci aşaması Çobanbey olan Fırat Kalkanı operasyonu kapsamındaki kilit noktalardan birisiydi.
Al Bab Arapçada ”kapı” manasına gelmektedir.Kontol Türk askeri ve Özgür Suriye Ordusu güçlerine geçince kapı açıldı.Peki bundan sonra ne olacak? Hedef neresi? Türkiye operasyon sahasını genişletecek mi, yoksa geri mi dönecek? Analizimde önümüzdeki süreci paylaşmaya çalışacağım.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Al Bab alınmadan kısa bir süre önce Türkiye’nin bölgede daha fazla derine inmeyeceğini vurgulamıştı.Fakat Al Bab zaferinden sonra Türk Dışişlerinden, sıradaki hedefin Rakka olacağı yönünde sinyaller gelmişti.
Saha kaynaklarının verdiği bilgiler ise, Özgür Suriye Ordusu birliklerinin Ypg kontrolündeki Menbiç’e harekat planladığı yönünde.Öte yandan Türk topçu birlikleri 2 gündür Tel Rıfat’taki Ypg mevzilerini yoğun vuruyor.Al Bab’tan Rakka’ya stratejik olarak direkt bir operasyon yapılması mümkün olmadığından ilk hedefin Menbiç-Afrin hattı olması kuvvetle muhtemel.
Tüm bu gelişmeler eşiğinde, kısa süre önce Fırat Kalkanı birlikleri ile Esad rejimine bağlı Suriye Ordusu, Al Bab’ın yaklaşık 12 km. güneyindeki Tadif kasabasında çatışmaya başladı.Evvelinden bahsedecek olursak, rejim güçleri yaklaşık 1 ay önce Tadif kasabasının güney yönünden harekat yaparak Daeş unsurlarını bölgede sıkıştırmış ve son ikmal hatlarını kesmişti. 2 gün önce ise Daeş bölgeden geri çekilmiş ve kontrol rejim güçlerinin eline geçmişti.
Sonra ne oldu?
İddialara göre Rejim güçlerinin içindeki İran destekli milisler Türkiye-Rusya ilişkilerini provoke etmek için Tadif’ten Al Bab’taki Fırat Kalkanı birliklerine saldırı düzenledi.ÖSO kuvvetleri saldırılara önce top atışlarıyla karşılık verdi.Çatışmalar şiddetlenince Tadif’e karşı harekete geçti.
Rejim güçlerinin Tadif’i kontrol altına aldıktan sonra doğu yoluna yönelerek TSK/ÖSO’yu Al Bab’ta sıkıştırması, ve Menbiç’teki Ypg’nin elini güçlendirmesini engellemek için ÖSO kuvvetlerinin Tadif’e doğru bir karşı atağa geçtiği de sahadan gelen bilgiler arasında.
ÖSO kuvvetleri Tadif merkezine kadar ilerleyerek rejim güçleri ile sokak çatışmalarına başladı.
Sahada Rakka mı? yoksa Menbiç mi? sorularının cevabını beklerken Fırat Kalkanı birliklerinin rejim güçleri ile sıcak temasa başlaması diplomatik ilişkilere zarar verebileceği gibi, sınırın Ypg/Daeş’ten temizlenmesi amacının dışına çıkan bir gelişme.
Türkiye, kontrol altında tutulan Fırat Kalkanı bölgelerinin terörden tam arındırılmış bir konjonktürde korunması için operasyon sahasını genişletme kararı alırsa, Rakka’da Daeş’e karşı bir harekat planını ajandasına eklemiş görünüyor.
Peki Türkiye’nin Rakka formülleri neler?
Türkiye’nin dikey derinliği arttırarak Rakka operasyonuna dahil olmak istemesi hiç kuşkusuz bölge ülkesi olmasıdır.Suriye’deki her gelişme Türkiye’nin güvenliğini doğrudan etkiliyor.Bölgeyi istikrarsızlaştıran her türlü unsura karşı mücadele etmek temel önceliği.
2016 Eylül ayında isminin verilmesini istemeyen üst düzey bir yetkili, planlama aşamasında olan Rakka operasyonu hakkında Ankara’da gazetecilere bilgi vermişti.Üst düzey yetkili,Ankara’ya gelen ABD Dışişleri Bakanı Yardımcısı Blinken ve dönemin başkanı Obama’nın IŞİD’le mücadele özel temsilcisi McGurk’e hem Rakka operasyonu hem Menbiç için ‘Arap unsurların birlikte çalışması önerisi yapıldığını’ söylemişti.Bahsedilen Arap unsurlar, Suriye Demokratik Güçleri(SDG)’nin içerisindeki kuzey Suriye’li yerel Araplar,Arap aşiretler ve Suriye Demokratik Güçleri’nin içindeki eski Özgür Suriye Ordusu fraksiyonları.Buna göre Türkiye, SDG’nin içindeki Arap unsurlar ile Fırat Kalkanı birliklerinin ortak bir yönetim kurmasını istiyor.
Trump yönetiminin başa gelmesiyle Türkiye-ABD görüşmeleri hız kazandı.Hatta görüşmelerin ilk başlığı Rakka.Reuters kaynaklarının edindiği bilgilere göre Türkiye ABD’ye ilk kez remi olarak Rakka planını sundu.Bu kez yerel Araplar resmi bir dille Türkiye’nin istekleri arasında yer almış oldu.Hatta bazı yeni maddeler de eklenmiş.Türkiye’nin eğitim kamplarında eğitilmeleri suretiyle, 9 ila 10 bin arasında yerel bir Arap gücü isteniyor.ABD’nin bu plana bir itirazı yok fakat Türkiye’ye Ypg’yi kabullendirmeye ve birlikte savaşmaya ikna etmeye çalıştığı, Ankara bu teklife yanaşmazsa operasyona sadece hava unsuru olarak katılabileceği yönünde bazı bilgiler sızmıştı.
Türkiye’nin sunduğu bir diğer formül ise operasyonun Ypg kontrolündeki Akçakale-Tal Abyad rotası üzerinden yapılması.Plana göre, sayıca 10 bin kadar öngörülen TSK birlikleri Akçakale sınırından bölgeye girerek Tal Abyad yolu üzerinden Rakka’ya ilerleyecek.Buna göre Ypg ile bir anlaşma/koordinasyon bile olasılıklar arasında sıralanabilir.
Türkiye’nin bir takım endişeleri de mevcut. Rakka 1 milyon nüfusa sahip bir Arap kenti.Ankara, Rakka’ya 7-8 binlik Kürt ile harekat yapılırsa etnik savaşın başlayabileceğini öngörüyor.Bu olası savaşın Türkiye’nin sınır güvenliğini tehlikeye atacağını da belirtiyor.
Hedeflerden bir diğeri ise Suriye’nin kuzeyindeki Menbiç kenti.
NEDEN MENBİÇ?
Menbiç’in dört bin yıla yakın bir tarihi var, adı Aramice’den gelmektedir. Aramice, Hazreti İbrahim’in, Hazreti İsa’nın anadilidir,asıl adı -Manbac-‘tır . Manası ise Pınarbaşı demektir.
Menbiç Halep’i doğuda Rakka’ya bağlayan, kuzeyde Anadolu’ya taşıyan yolların kesiştiği stratejik bir nokta.Irak Şam İslam Devleti (IŞİD/Daeş) örgütünün Türkiye’ye ve dünyaya açılan kapısı.Türkiye’nin Suriye’nin birliği ve bütünlüğünü gözeterek terörden arındırılmış güvenli bölge planının tam ortası.Tarafların hepsi için önem arz eden kritik bir nokta.
Türkiye sınırından yaklaşık 40 kilometre uzakta olan Menbiç,2016 yaz aylarına kadar IŞİD’in sınır bölgesinde kontrol ettiği stratejik noktalardan birisiydi.
Türkiye’nin Suriye sahasında olmazsa olmazlar listesindeki ilk planlarından biri de Menbiç’teki Ypg varlığını sonlandırmak.Menbiç harekatı aynı zamanda Türkiye-ABD ilişkileri için bir sınav niteliğinde.
Temmuz 2016’da Menbiç operasyonu ayrıntılarının Türkiye, Amerika ve Suriyeli Kürtler arasında İncirlik’te yapılan gizli bir toplantıda görüşüldüğü yönünde iddalar ortaya atılmıştı.Bu iddia daha önce de Lübnan merkezli yayımlanan es-Sefir gazetesi tarafından da dile getirilmişti.
Türkiye’nin ABD’den bir takım beklentileri vardı.Bunlardan biri de Menbiç’in temizlenmesi konusunda ABD ile bir koordinasyon ve ortak operasyon önerisiydi.ABD bu beklentiye pek olumlu yaklaşmamakla birlikte, Pentagon Suriye’deki Kürt güçleri terör örgütü olarak görmediklerini,onların Daeş’e karşı mücadele veren meşru birlikler olduğunu belirtmişti.Milli Savunma Bakanı Fikri Işık 23 Şubatta yaptığı bir açıklamada ”Eğer bunu ABD yapmazsa, o zaman bu konuda Türkiye Menbiç operasyonunu mutlaka değerlendirecektir. Bu Rakka operasyonunu da etkileyecek bir gelişme” açıklamalarında bulunmuştu.
Trump yönetimiyle ABD’deki pozisyonlarda da bir takım değişimler oldu.En azından Türkiye’nin isteklerini ve formüllerini daha ilgiyle dinliyorlar.Türkiye’nin sunduğu operasyon formülleri hala ABD tarafında değerlendirilmekte.
Sonuç Olarak;
Fırat Kalkanı bölgesinden Rakka’ya yapılacak olası bir harekat stratejik açıdan başarısız sonuçlanabilir.Dolayısıyla Al Bab içerisinde beklemekte olan birliklerin rotası Rakka’dan önce Menbiç olabilir.
ABD, Ypg ile Türkiye’yi birbirine kabullendirmeyi başarırsa planlar ani bir değişimle Akçakale-Tal Abyad rotası üzerinden Rakka olabilir.
Nihai Al Bab operasyonunun başarıyla sonuçlanmasıyla Fırat Kalkanı alanı içerisindeki bölgeler tamamen temizlenmiş oldu.Bunun üzerine Türkiye’nin terörden tam arındırılmış bölge planlarını rafa kaldırıp bölgeden çekilmesi, en son olsa da ihtimaller dahilinde sayılabilecek öngörülerden biridir.
Bana göre, aylardır sürmekte olan planlar,diplomatik görüşmeler,stratejiler,çizilen yol haritaları Türkiye’nin bir süre daha Suriye içerisinde kalacağını işaret ediyor.
Güldeniz Gençtürk / Araştırmacı
gdeniz_gencturk/twitter.com
Kaynakça:
1.http://www.bbc.com/turkce/haberler/2016/06/160602_financial_times_menbic
2.http://www.sabah.com.tr/dunya/2017/02/23/rakka-icin-menbic-sarti
3.http://t24.com.tr/haber/menbic-neden-onemli,355011
4.http://www.aljazeera.com.tr/al-jazeera-ozel/rakka-icin-sdg-oso-isbirligi-formulu
5.http://www.ydh.com.tr/HD14780_menbic-operasyonunda-gizli-anlasma.html
