Ankara Washington hattında önce güvenlik sonra vize krizi ortaya çıkmasına rağmen tarafların diyaloglarını sürdürdüğünü belirtmiştim. Çünkü Türkiye ile ilişkilerde ABD dışişleri farklı düşünüyor, Pentagon farklı düşünüyor. ABD Savunma Bakanı Jim Mattis’in Türkiye ile ABD arasındaki vize sorununun iki ülke arasındaki askeri ilişkileri etkilemediğini ve Türkiye ile yakın çalışmaya devam ettiklerini söylemesi benim değerlendirmem açısından önemli kanıt. Türk tarafı da aynı düşünüyor olmalı ki; Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek Washington’da ABD Ticaret Odası’ndaki konuşmasında “Vize konusu fazla abartıldı” dedi.

Adalet Bakanı Bekir Bozdağ’da, vize krizi konusunda iki ülkenin ortak çalışma kararı aldığını açıkladı. Bu karar doğrultusunda, ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan bir heyet, vize kriziyle ilgili görüşmeler için önümüzdeki hafta Türkiye’ye gelecek. ABD Dışişleri Bakanlığı yetkililerinden edinilen bilgilere göre heyete Dışişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Johnathan Cohen başkanlık edecek. Krizin çözümü için Türkiye’nin ABD’ye ortak bir komisyon kurulmasını teklif ettiği belirtiliyor.(1)

Referandum bitmesine rağmen Kuzey Irak’ta sular durulmuyor. Irak Yüksek Yargı Konseyi; Kuzey Irak Bölgesel Kürt Yönetiminin bağımsızlık referandumunu denetleyen komisyon başkanı ve üyelerine karşı tutuklama emri çıkarttı. Söz konusu emrin, Irak Ceza kanununun 329. maddesine uygun olduğu belirtildi.(2) Bir diğer gelişme, Irak güvenlik güçleri, Haşdi Şabi ve federal polis güçlerinin Kerkük’ün güney ve batısıyla Musul’un kuzeyinden saldırıya geçme hazırlığı yaptığına dair söylentiler. ABD eski Bağdat Büyükelçisi Zalmay Halilzad, İran Devrim Muhafızları Ordusu Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani’nin Kerkük’e saldırmak için Haşdi Şabi’yi teşvik ettiğini söylerken, bu bölgede çatışma olasılığının yüksek olduğunu söylüyor. ABD’li diplomata göre, Irak ve Kürdistan güçleri arasında çatışma olasılığı gittikçe artıyor.(3)

Kuzey Irak Bölgesel Kürt Yönetimi Güvenlik Ajansı “Irak güçleri, Haşdi Şabi ve federal polis güçlerinin Kerkük’ün güney ve batısıyla Musul’un kuzeyinden saldırıya geçeceğine dair mesajlar alıyoruz.” bilgisini paylaştı. Irak merkezi hükümetinin düzenleyeceği operasyonun nasıl olacağı belirtilmedi. Öte yandan IKBY Başkanı Mesut Barzani’nin Başdanışmanı Hemin Havrami de yaptığı açıklamada “olası herhangi bir saldırıdan Irak Başbakanı Haydar el-İbadi’nin sorumlu olacağını” ifade etti.(4) Erbil kaynaklı Irak ordusunun Musul ve Kerkük’e saldıracağı haberlerini Irak hükümeti yalanladı. Hükümet Sözcüsü Saad Hadisi, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Güvenlik Ajansı’nın yaptığı “Kerkük’e askeri saldırı” iddiasını yalanlayarak, “Bu yönde arazide hiçbir somut adım veya planımız mevcut değil” dedi.(5)

Erbil’in tedbiri elden bırakmamaya çalıştığı söylenebilir. Bu çerçevede Peşmerge Güçlerinin dün gece Bölgesel Yönetim ile Musul arasındaki yolları, olası saldırılara karşı kapattığı bilgisi geliyor. Kuzey Irak Bölgesel Kürt Yönetimi Güvenlik Konseyi’nin aldığı saldırı istihbaratı bilgisi sonrasında “Irak Güçleri, Haşdi Şabi ve Federal Polis Güçleri’nin Kürdistan Bölgesi’nin Kerkük batısı ve Musul’un kuzeyi için büyük bir saldırı hazırlığında olduğu belirtilerek Peşmerge Güçleri Duhok-Musul ve Erbil-Musul anayollarını kapatarak savaş pozisyonuna geçtiği söyleniyor.(6)

Ankara’nın Irak politikasındaki makas değişikliğinin nedeni yeni yeni anlaşılıyor. Merkezi hükümet, Kuzey Irak’ın 2014’teki IŞİD işgaliyle kesilen petrol ihracatının yeniden başlamasını planlıyor. Irak Petrol Bakanı, Kerkük-Ceyhan boru hattının onarılacağını bu şekilde Kürt bölgesini bypass edileceğini açıkladı. Tartışmalı Kuzey Irak referandumundan sonra Irak Merkezi Yönetimi, Barzani yönetimindeki Kürt bölgesine karşı yeni adımlar atıyor. Irak Petrol Bakanı Jabbar Ali Hüseyin Al-Luebi’nin açıklaması Türk Büyükelçi’nin Bağdat’taki görüşmesinden bir gün sonra geldi. Bağdat yönetiminden yapılan açıklamada, Kürt bölgesinden Türkiye’ye uzanan boru hattını bypass etmek için başka bir boru hattının onarılmaya başlanacağı belirtildi.(7)

Barzani’nin danışmanı ABD’li eski diplomat Peter Galbraith ise anlaşmada madde olduğu için Türkiye’nin siyasi sebeplerden ötürü Kuzey Irak Bölgesel Kürt Yönetiminden petrol akışını kesemeyeceğini iddiasında. Ülkesinin hükümetine de tepki gösteren ABD’li eski diplomata göre, “ABD, Kürdistan’ın kurulacağını biliyor. Referandumu tanımaması garip.” Peter Galbraith; “Petrol boru hattı kapatılırsa Erbil tahkim mahkemesine gider ve ciddi miktarda tazminat kazanır. Asıl kaybedense Rusya olur çünkü aldıkları petrolün çoğu önceden satıldı. Bölgesel yönetim çoktan parasını almış durumda” diyor.(8)

Bakınız:
1- https://tr.sputniknews.com/turkiye/201710121030549975-abd-heyet-vize-krizi-cozum-turkiye/
2- https://turkish.aawsat.com/2017/10/article55361144/kuzey-iraktaki-bagimsizlik-referandumunu-duzenleyen-komisyon-icin-tutuklama-emri-cikartildi
3- http://www.haber7.com/guncel/haber/2445412-abdden-kerkuk-iddiasi-suleymani-bunun-pesinde
4- http://www.haber7.com/ortadogu/haber/2445261-ikbyden-kerkuk-ve-musula-girecekler-iddiasi
5- https://tr.sputniknews.com/ortadogu/201710111030548677-irak-ikby-operasyon-yalanlama/
6- http://tr.zer.news/2017/10/pesmerge-savas-pozisyonu-na-gecti.html
7- http://www.dw.com/tr/iraktan-k%C3%BCrt-b%C3%B6lgesi-petrol%C3%BCne-bypass/a-40895108
8- http://enerjienstitusu.com/2017/10/09/barzaninin-danismani-turkiye-petrol-akisini-kesemez/

Ömür Çelikdönmez
Twitter:@oc32oc39