ABD Kaliforniya, Los Angeles 4 Haziran 1975 doğumlu tam ismi Angelina Jolie Voight (Angelina Jolie); Aktör Jon Voight ve Marcheline Bertrand’ın kızıdır. Baba tarafından Angelina Jolie; Slovak ve Alman asııllıdır. Anne tarafından ise Fransız-Kanada asıllıdır. ABD’li oyuncu, üç Altın Küre, iki Sinema Oyuncuları Derneği Ödülü ve bir de Oscar sahibi film yapımcısı ve hayırsever. Aynı zamanda Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komisyonu (UNHCR) İyi Niyet Elçisi. Şimdilerde Sudan’da History Has Started From Here/ Tarih burada başlar filmini çekiyor. Sözde film antikçağ Sudan’ı ‘Kingdom of Kush Nubia’anlatıyor. Jolie; BM Mülteciler Yüksek Komiserliği özel bir elçisi seçildikten sonra, sık sık mültecilerin mağduriyetine dikkat çekmek için Afganistan, Sudan, Tanzanya, Irak ve Ürdün gibi ülkelere gitti. Sudan yönetimi Haziran 2014’te Angelina Jolie’ın, ülkeye girmesini yasaklamıştı. (Bkz. http://www.radionz.co.nz/news/world/313811/brangelina-break-up-angelina-jolie-files-for-divorce-from-brad-pitt / http://indiatoday.intoday.in/story/angelina-jolie-entry-sudan-peter-tibber-united-nations-goodwill-ambassador-religion-death-sentence/1/367403.html ) Ne olduysa oldu birkaç yıl önce sınırlarından içeri sokmadıkları Angelina Jolie’ı Sudan yönetimi şimdi baş tacı yaptı, ona ülkenin tanıtımı için film çektiriyor.
Benim için Sudan; Lokman Hekim’in memleketidir. Lokman isminin ‘Lokma’ sözcüğü ile irtibatı olabilir. Luḳma lokmaya dönüşmüştür. Arapça lḳm kökünden gelen luḳmat لقمة “yudum, bir defada yutulan yemek” sözcüğünden alıntıdır. Arapça sözcük Arapça laḳm لقم “yutma” sözcüğünün ismi merresidir. (Bkz. https://www.etimolojiturkce.com/kelime/lokma ) Biliyorsunuz Hz. Lokman’ın aslen nereli olduğu hakkında da farklı rivayetler mevcut. Bazıları, onun Habeş asıllı olduğunu, bazıları Nubyalı (Nubia/Kush Krallığı/ Sudan), bazıları da Mısır Sudanı’ndan olduğunu söyler. Lokman Hekim’in esmer, kalın dudaklı, ayakları yarık ve sonradan hürriyetine kavuşmuş bir köle olduğu belirtilir. Nubia ülkesine Arap seyyah ve fatihlerin; Biladü’s-Sudan yani Siyahlar Ülkesi demesi, Lokman Hekim’in ten renginden dolayı memleketinin Sudan olabileceğini gösteriyor. Lokman Hekim’in Dülger yani marangoz olduğu söylenir. Ceset mumyalama tekniklerine bakılarak eski Mısırlıların tıp alanındaki başarıları, Mısır medeniyetine etki eden Nubialılarla ilişkilerini akla getiriyor. Sudan’ın eski adı Nubia (Kush Krallığı), Mısır Firavunlarının Piramitleri inşa ettirdikleri dönemde var olan bir medeniyetin kurucusu. Kush Krallığı, Afrika’da eski bir uygarlıktı.
Kush Krallığı, Eski Mısır’ın hemen güneydoğusundaki Kuzeydoğu Afrika’da bulunuyordu. Kush’un ana şehirleri Nil Nehri, Beyaz Nil Nehri ve Mavi Nil Nehri kıyısında kurulmuştur. Bugün, Kush ülkesi Sudan’ın ülkesi.? Kush Krallığı 1400 yıldan uzun sürdü. İlk önce MÖ 1070 civarında kuruldu ve Mısır’dan bağımsızlığını kazandı. Kuzeydoğu Afrika’da hızla büyük bir güç haline geldi. M.Ö. 727’de Kush, Mısır’ı kontrol altına almış ve Asuriler gelene kadar hüküm sürmüştür. Roma, Mısır’ı ele geçirdikten sonra MS 300’de zayıflamaya başladı. Kushite krallığı (Nubia) Sudan’ın kuzey kesiminde ve güney Mısır’da gelişti. Kushites büyük bir askeri güçtü Mısır ve Doğu Afrika arasındaki ticaretini kontrol ediyordu. Doğu Afrika ile doğu Akdeniz ve Yunanistan’la ticaret Kushitleri zenginleştirdi. Meroë çevresindeki çok sayıda tapınak, mezar, piramit ve saray kalıntısı Kushite krallığının sanat zenginliğinin kanıtıdır. Kushitler silah üretimi için demiri işledi. Demir ergitme ve bronz dökümünde kullandıkları mum kalıplarına ilişkin becerileri oldukça gelişmişti. Kushites Krallığı Kendi geliştirdiği yazı dili Mısır hiyerogliflerine benziyordu ancak hiyerogliflerinden önceydi. (Bkz. http://earlyworldhistory.blogspot.com.tr/2012/03/kushite-kingdom.html )
Aynı zamanda Nubiya piramitleri olarak adlandırılan Sudan Piramitleri, Meroe bölgesinde, Sudan’ın başkenti Hartum’dan 200 km kuzeyde, Bagrawiyah’ta yer alıyor. Mısır Piramitleri’nin aksine, UNESCO Dünya Mirası listesinde bulunmasına rağmen, çölün ortasında adeta unutulmuş halde. Uzun zaman önce kurumuş bir nehrin etrafını çevrelemesi nedeniyle Meroe Adası olarak nitelendirilen bölge, bir zamanlar Siyahi Firavunlar olarak bilinen Kuş (Kush) Krallığı hükümdarlarının yaşadığı bir başkentti. Piramitlerin uzunluğu, 6 ile 30 metre arasında değişirken, giriş kısımları genelde güneşin doğuşunu karşılamaları için doğuya bakacak şekilde inşa edilmiş oldukları görülür. (Bkz. http://arkeofili.com/sudanin-terkedilmis-piramitleri/ ) Nubia aynı zamanda geniş bir coğrafi alanın adlandırılması. Nubi halkının yaşadığı yer demek. 9. yüzyılda bölgeyi ele geçiren Arap yönetimince Biladü’s-Sudan yani Siyahlar Ülkesi adlandırması yapılıyor.
Amerikalı aktris Angelina Jolie, Katarlı finansörü ile birlikte antik çağda Sudan uygarlığını ve Kush Krallığının hikayesini anlatan film çekimine başladı. Filmin ismini de oldukça iddialı, “History Has Started From Here” yani “Tarih Burada Başladı”. Filmin ülke genelinde birçok tarihi mekanda çekimi yapılıyor. Tarihi mekânlar film doğal film seti işlevi görüyor ve Sudan Yönetimi film projesinden oldukça memnun. Sudan Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürü Dr. Abdelrahman Ali; Sudan Antikalar ve Müzeler Şirketi Genel Müdürü Dr. Abdelrahman Ali’ye göre, film çekimi bir hafta önce Ulusal Müze ve Hartum’daki Beyaz ve Mavi Nillerin Kavşağı’nda başladı. Çapalar daha sonra Kuzey eyaletindeki Dufufa, Jabal al-Barkal, al-Kuru ve Eski Dongola arkeolojik alanlarına ve Nahr al-Neel Eyaletindeki Bajrawiyya’ya Kral Şehrini El Kaide’de filme almaya, Musawwarat. Bütün bu yerler, Hıristiyanlığın binlerce yıl önce hüküm süren Kushite Krallıklarının kalıntılarını temsil etmektedir. Jabal Al-Barkal, bir zamanlar Meroe Krallığı’nın başkentiydi. El-Naqa’a ve El-Musawwarat da buydu. İkincisinin, Dünya’nın demir eritme ve demir sanayisinin beşiği olduğu iddia ediliyor. (Starred By Angelina Jolie، Film On Sudan Ancient Civilization/ http://en.el-balad.com/2333978 / Starred by Angelina Jolie, Film on Sudan Ancient Civilization Now in the Making/ http://sudanow-magazine.net/page.php?subId=11&Id=117 ) Kush Krallığı demiri kullanan uygarlık olduğundan filmde demir döküm sahnesinin canlandırılması için arkeolog ve mühendislerden oluşan bir ekip tarafından özel set inşa edildi. Ayrıca Ulusal Müzede bulunan Kush krallarının heykel kopyaları film setine yerleştirildi. Film çeşitli dillere çevrilecek. Filmi Katar merkezli El Cezire TV Kanalı yayınlanacak. (Bkz. http://www.sudanvisiondaily.com/index.php/new-posts/art-culture/7236-starred-by-angelina-jolie-film-on-sudan-ancient-civilization-now-in-the-making ) Filmim çekimine Sudan Haber Ajansı (SUNA)’da büyük destek veriyor.
Filmin çekilişi Sudan’ın Avrupa ve Amerika’ya açılmasını, küresel sisteme entegre olmasını amaçlıyor. İşin ilginci proje finansının Katar Devleti’ne yıkılması yani üstlendirilmesi. Katarlı yöneticiler Sudan’ın eski medeniyetini dünyaya tanıtmak, ekonomik yükünü azaltmak, ülkenin turizm potansiyelinin kullanılarak kalkınmasını sağlamak ve Sudan’ın turizm gelirlerini artırmak olduğunu söylüyor. (Bkz. Starred by Angelina Jolie, Film on Sudan Ancient Civilization Now in the Making/ http://sudanow-magazine.net/page.php?subId=11&Id=117 ) Ancak Mısır yönetimi Sudan’ın turizmde ön plana çıkarılmak istenmesinden oldukça rahatsız ve her fırsatta bu rahatsızlıklarını dışa vurmaktan çekinmiyor. Çünkü Sudan’ın Mısır’a piramitleri görmeye gelen yüzbinlerce turisti ülkesine çekmesi işten bile değil.
Mısırlı turizmciler bu konuyu çoktan gündemlerine aldılar. Bu günlerde Mısır kaynaklı Sudan’a karalamaya yönelik kampanyaları ve terör eylemleri başlarsa hiç şaşırmayın. Bu filmin çekimi, ABD yönetiminin Sudan’a uyguladığı ambargonun kaldırılması anlamına geliyor. Amerikalılar; 1990’da Usame Bin Ladin’in Sudan’da bulunması, 1995’te Mısır eski Cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek’in Adis Ababa’da suikaste uğramasında Sudan’ın istihbaratının parmağı olduğunu düşünmeleri, Sudan’ın Hamas’ı desteklemesi ve Sudan’ın İran’la iyi ilişkilere sahip olması gibi nedenleri gerekçe göstererek, 1997’de teröre destek verdiği bahanesiyle Sudan’a ekonomik ve askeri ambargo uygulanmaya başladılar ve 2016’da ambargoyu altı aylık hafifletme kararı aldılar. (Bkz İbrahim Nassir/ Sudan’a Yönelik Ekonomik Ambargoyu Hafifletme Kararları ve Beklenen Senaryolar (1341 & 13067 Kararları)/ https://ankasam.org/sudana-yonelik-ekonomik-ambargoyu-hafifletme-kararlari-ve-beklenen-senaryolar-1341-13067-kararlari/ )
Görüyorsunuz adamlar bir film projesiyle bir ülkenin ekseniyle oynuyor. Kim bilir bunların daha ne film projeleri vardır? Sahi Türkiye’de film çekiliyor mu? Türkler film çekiyor mu? Yoksa ‘Türkler tarih yapar tarih yazmaz’ deyip avunuyor muyuz? Bir başka soru, Neden Türkiyeli sanatçılardan, film artiz ve artistlerinden örneğin Hülya Avşar, Ajda Pekkan, Sibel Can, Seda Sayan’dan neden bir Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komisyonu (UNHCR) İyi Niyet Elçisi çıkmıyor?
Ömür Çelikdönmez
Twitter: @oc32oc39
omurcelikdonmez@hotmail.com
