17 Temmuz 2017’de ‘Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Plebisit’le Türkiye’ye bağlanır mı?’ konusuna değinmiş, “Fransa 1936 tarihinde Suriye’ye bağımsızlık vererek Hatay’ı da Suriye topraklarına katmak istedi. Bu durumu Türkiye kabul etmedi, Milletler Cemiyeti’ne götürdü. Milletler Cemiyeti; Hatay’ın iç işlerinde bağımsız dış işlerinde Suriye’ye bağımlı kalmasını, nüfus çoğunluğundan dolayı resmi dilin Türkçe olmasını önerdi. Bu karar Suriye tarafını da Türk tarafını da memnun etmedi. 1938 yılında bağımsız Hatay Devleti kuruldu. 23 Haziran 1939 yılında da Türkiye ve Fransa arasında yapılan anlaşma sonucunda Hatay’ın Türkiye’ye katılma talebini Fransa kabul etti. Hatay Meclisi 1939 yılındaki son toplantısında anavatana katılmayı oy çokluğuyla karar verdi. Şimdi aynı süreç Kıbrıs’ta işleyebilir. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti yönetimi Plebisit kararı alabilir. Bekleyin görün!” demiştim.(1)
Daha birkaç gün önce; İngiltere’nin eski Dışişleri Bakanları’ndan Jack Straw; Kıbrıs’ta artık iki toplumlu ve iki bölgeli bir devlet çözümüyle adayı birleştirme müzakerelerinden vazgeçmek gerektiğini belirterek, “Çözüm, adanın bölünmesi ve adanın kuzeyindeki Kıbrıs Türk devletine uluslararası tanınmışlık vermektir” dedi. Bu sözler, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve Ankara’yı yeni bir adım atmaları için yüreklendiren kışkırtıcı üslup taşıyor. Bu açıklamanın derinliğinde Türkiye’ye önerilen; Kuzey Irak’taki tartışmalı bölgelerden Musul ve Kerkük’ten vazgeçmesi telkini mevcut. İki toplumlu iki bölgeli birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti, İngilizlerin çıkarlarına uygun değil. Çünkü güçlü birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti, adadaki İngiliz üslerinin varlığını tehdit edebilir. Straw, İngiltere’nin önde gelen gazetelerinden Independent’te yer alan yazısında, Kıbrıs’ta Türk ve Rumlar arasındaki anlaşmazlığın ancak bölünmeyle sona erebileceğini, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi için “Kıbrıs Rum Tarafı” ifadesini kullanıyor. Jack Straw, adada çözüm olmadan Güney Kıbrıs’ın tek başına üyeliğe kabul edilmesinin, Avrupa Birliği’nin aldığı en kötü stratejik kararlardan biri olduğu düşüncesinde.(2)
Birleşik Krallık; Avrupa Birliğinden ayrıldığında göre Avrupa Birliği karar ve tavsiyelerinin bağlayıcılığı yok. Önümüzdeki günlerde İngiliz diplomasi ve medyasının desteğiyle, Kıbrıs Türklerini yakındıran ilgilendiren gelişmeler yaşanabilir. Muhtemelen önümüzdeki günlerde Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Türkiye’ye bağlanmayı içeren ve yarı özerk bir yönetim modeli için harekete geçecek. İngiltere’nin eski Dışişleri Bakanları’ndan Jack Straw’ın Independent’te yer alan yazısından birkaç gün sonra, Washington’da temaslarda bulunan KKTC Dışişleri Bakanı Tahsin Ertuğruloğlu, bundan böyle Rum kesimiyle federasyon değil, konfederasyon temelinde bir müzakereyi kabul edebileceklerini belirttiği gibi Türkiye’ye bağlı özerk bir cumhuriyet seçeneğini değerlendirdiklerini özellikle vurguladı. Ertuğruloğlu ayrıca Doğu Akdeniz’deki Türk savaş gemisinin petrol arama faaliyetlerine devam etmeleri durumunda Kıbrıslı Rumlara ait gemileri vurabileceğini de özellikle belirtti.(3) Şimdi böylesi bir süreci başlatmanın sırası mı? Prof. Dr. Ata Atun tam sırası olduğunu söylüyor. Ona göre; Türkiye, planlı ve doğru bir diplomatik strateji ile IKYB’de yaşanacak gelişmelere paralel olarak KKTC’nin meşruluğunu sağlayabilir, bölgedeki gücünü de arttırabilir. Yani, BM’nin önüne Kürt Devletini tanıması konusu geldiğinde, Türkiye de KKTC’yi BM’nin önüne koyabilir.(4)
Kuzey Kıbrıs’ta durum böyle. Kuzey Irak’ta işler karışık, Ankara ile Erbil bir dargın bir barışık. Celal Talabani’nin ölümü referandum tartışmalarını gölgede bıraktı. Aslında referandum öncesi beyin ölümü gerçekleşmişti ama Mesut Barzani’ye birileri ölümün açıklanmasını ve cenaze törenini, referandum sonrasına bırakmasını tavsiye etti. Barzani tavsiyeye uydu, Talabani’nin hayatını kaybetmesinden dolayı bölgede 7 günlük yas ilan etti. Celal Talabani’de Barzani gibi Ankara’ya aşina Kürt liderlerdendi. Türkiye’nin PKK ile sürdürdüğü savaşı sonlandırmak için ilk kez siyasi çözüm fikrini masaya yatıran dönemin Cumhurbaşkanı Özal için önemli bir isimdi. PKK ile olan diyaloğu nedeniyle Özal adına arabulucu oldu. Bunun dışında 2009’da atılan ve ‘Oslo süreci’ olarak bilinen diğer adımda da Talabani’nin rolü belirleyici rol üstlenmişti. Celal Talabani’nin 2000 yılından beri Ankara’da bir temsilcisi de bulunuyordu, referandum öncesi apar topar kapatıldı.(5)Erbil üzerinde Washington daha etkili. Türkiye’nin referandum sonrası politikası aslında ABD ile uyumlu denilebilir. Zaten Bağdat ile Erbil arasında buz dağları erimek üzere. Erbil ve Bağdat yönetimleri birbirlerine horozlanmalarına rağmen savaşı en son seçenek görüyor. Örneğin bu bağlamda Nuceba Hareketi Sözcüsü Haşim el-Musevi’nin, Irak halkının yeterince savaş yaşadığını belirterek Kürdistan bağımsızlık referandumundan dolayı Kürtlere karşı bir savaş yapılmasına izin vermeyeceklerini açıklaması önemli.(6) Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Parlamentosu Başkan Yardımcısı Cafer İbrahim, tartışmalı bölgelerin statüsü konusunda Bağdat ile görüşmelere hazır olduklarını belirtti.(7)
ABD’nin Bağdat Büyükelçisi Douglas Silliman ve ABD’nin Erbil Başkonsolosu Ken Gross bugün başkent Erbil’de Başbakan Neçirvan Barzani ile bir araya gelmesinden sonra yapılan ortak açıklamada, “Erbil ve Washington’un, Bağdat ve Erbil arasında durumun normalleşmesi için “iç ve uluslararası tüm ilgili tarafların çabalaması konusunda hem fikir oldukları”nın belirtilmesi savaşı öteleyen bir mesaj.(8) Bu mesajı güçlendiren çıkış ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Heather Nauert’ten geldi. Heather Nauert’ten; Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nin (IKBY) bağımsızlık referandumunun ardından ülkede herhangi bir taraf üzerinde her türlü şiddete karşı olduklarını belirterek, taraflara ’masaya oturun’ çağrısında bulundu.(9) Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nin 25 Eylül’de yaptığı bağımsızlık referandumundan sonra bölgesel yönetimin Başkanı Mesud Barzani ve Irak Başbakanı Haydar el İbadi’nin Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un girişimiyle Paris’te bir araya gelecekleri iddia ediliyor.(10) İran’ın Irak sınırlarından içeriye Türk ordusunun yapacağı uzun süreli bir askeri müdahale planına ışık yakacağını sanmıyorum. Askeri diplomasiye bakıp ham hayal kurmak akıl işi değil. Türkiye ve İran arasındaki her kademedeki temaslar iki ülke arasındaki güven problemine çözmeye yöneliktir ve dostluğu teyittir. Türkiye ve İran arasındaki iş birliği, bölgenin güvenlik ve istikrarına katkı sağlar. Her iki ülkenin Katar’la münasebetine bakılırsa körfez politikasının belirleyicisi İngiltere. Ancak kimse kusura bakmasın Irak’ta Amerika’nın borusu ötüyor!
Bakınız:
1- 17 Temmuz 2017/ http://www.kafkassam.com/kuzey-kibris-turk-cumhuriyeti-plebisitle-turkiyeye-baglanir-mi.html
2- 02 Ekim 2017/ http://www.abhaber.com/ingilterenin-eski-disisleri-bakani-jack-strawcozum-olmadan-guney-kibrisin-tek-basina-uyelige-kabul-edilmesi-abnin-aldigi-en-kotu-stratejik-kararlardan-biri/
3- 04.10.2017/ http://www.haber7.com/kibris/haber/2438807-turkiyeye-bagli-ozerk-cumhuriyet
4-Prof.Dr. Ata Atun/ Kuzey Irak’taki Referandum ve KKTC/ http://soyledik.com/tr/makale/6446/kuzey-iraktaki-referandum-ve-kktc–profdr-ata-atun.html
5- http://www.dw.com/tr/k%C3%BCrtlerin-amca-dedi%C4%9Fi-celal-talabani-kimdi/a-40792202
6- http://www.ydh.com.tr/HD15441_nuceba–kurtlerle-savasa-izin-vermeyiz.html
7- https://tr.sputniknews.com/ortadogu/201710031030417984-ikby-tartismali-bolgeler-konusunda-irakla-gorusmeye-haziriz/
8- http://www.rudaw.net/turkish/kurdistan/031020175
9- http://qha.com.ua/tr/siyaset/abd-den-erbil-ve-bagdat-a-masaya-oturun-cagrisi/160082/
10- http://t24.com.tr/haber/barzani-ve-ibadi-pariste-bir-araya-gelecek-iddiasi,454106

Ömür Çelikdönmez
Twitter:@oc32oc39