Moskova-Ankara krizi Türk dünyası için büyük sorun

24 Kasımda düşürülen Rus uçağından sonra meydana gelen gerilimin tansiyonu artarak devam ediyor. Liderler bu süreci dünyadaki baş döndürücü hareketinin gereği risk alıp sorunu yönetilebilir bir kriz seviyesine indiremiyorlar. Bu aşamada ister istemez yardımcı unsurlar devreye girmesi gerekmektedir. İki ülkenin diplomatları beklenen başarıyı gösteremeyince özellikle Türkiye Azerbaycan başta olmak üzere Türk cumhuriyetlerinden destek bekledi. Oysa kafkassam olarak bu süreçte kesinlikle Türk cumhuriyetlerinin taraf olmaması hatta gerekirse rusya ile Türkiye arasında arabulucu olmaları gerektiğine sık sık vurgu yapılmıştır. Başbakan Davutoğlu diplomasideki sıkışıklığı aşabilmek belki de moskova üzerinde baskı kurabilmek için Bakü ziyaretinde Aliyevle yaptığı basın toplantısında bir oldu bitti yaparak Aliyevden açıktan destek olmasını isteyerek Baküyü zor durumda bırakmıştır. Astana’da Başbakan Ahmet Davutoğlu’nu ağırlayan Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, Moskova ile Ankara arasında Rus jetinin düşürüldüğü 24 Kasım’dan bu yana yaşanan krizle ilgili değerlendirmelerde bulundu. Baküde Aliyevin başına gelenlerden ders çıkaran Nazarbayev
Rusya ile Türkiye’nin kendileri için iki önemli müttefik olduğuna dikkat çekti, yaşanan krizin Kazakistan için büyük bir sorun olduğunu söyledi. Nazarbayev daha önce de Moskova ile Ankara arasında arabuluculuk teklifinde bulunmuştu. Cumhurbaşkanı Nazarbayev, Türkiye’nin jeopolitik konumu dolayısıyla etrafında yaşanan gerginliklerin kendilerini etkilediğini ve bu durumdan çıkmanın yollarının araştırılması gerektiğini belirtti. Dün başkent Astana’daki Akorda Sarayı’nda gerçekleşen görüşmede liderler, iki ülke ilişkilerinin önemine de vurgu yaptı. Ukrayna krizinde Rusyaya karşı cephe açabilmek için batılı müttefikler Kırım üzerinden bir provakasyon yapamayınca Kazakistana yönelmişlerdi. Nazarbayev akıllı bir hamle ile bu hareketi savuşturmuş, hatta Rusya için hayati bir mesele olan avrasya birliği projesinde aktif rol almıştı. Türkiye günübirlik dışpolitika uygulamalarıyla günü kurtarmaya çalışırken Kazakistanın uzun vadeli hamleler yapması Türk Rus ilişkilerinde kısa vadede beklenen iyileşmeyi belki etkileyemeyecek ama uzun vadede Kazakistan beklenenden daha büyük işler yapmış olacak.Davutoğlunun özellikle yanına Tuğrul Türkeşi alarak yaptığı Kazakistan seyahati Türkiyenin beklentisine yeteri kadar cevap verememekle beraber uzun vadede hem Türkiye için ve hem de Kazakistan için sağlam temeller atmış olduğu umulmaktadır. Türkiye Rusya ilişkilerinin düzelmesinde Türk Cumhuriyetleri taraf değil ancak arabulucu olmalılar. Türkiye bu nazik durumu görmeyerek Türk cumhuriyetlerine bazı tavırları dikte etmeye çabalarsa Kırgızistan örneğinde olduğu gibi beklentileri kısa zamanda boşa çıkabilir. Rusya ile ilişkiler düzelemediği gibi Türk Cumhuriyetlerini de kaybedebilir. Türkiye Rusya ilişkilerinin düzelme yöntemi bu değildir. Nazarbayev ve diğer Türk cumhuriyetleri yöneticileri daha dikkatli olmalılar.
Dr. Hasan Oktay
kafkassam başkanı