Haziran ayinin 14`unde Dagistan Ozerk Cumhuriyetinin Nogay bolgesinin merkezi olan Terekli-Mekteb kasabasinda (kaymakamlik merkezi) tum Rusya Nogay halkinin Olaganustu Kurultayi gerceklestirildi. Kurultayda 6 binden fazla halk toplandi. 5 saatten fazla suren toplantinin konusu Dagistan yonetiminin nogay turklerine yuruttugu haksiz – kanunsuz yontemleri idi.
Tarihe bakilirsa Dagistan Ozerk Cumhuriyeti 1957 yilinda SSCB yonetimi tarafindan kuruldu. Dagistanin icinde Nogay bozkirinda Nogay, Babayurt, Tarumov ve Kizlyar bolgeleri olusturuldu. Nogay bolgesi Dagistan`in arazi olarak neredeyse 4/1 genisligine sahiptir. Ama Dagistan yonetimi 1957 yilindan beri bu arazilere goz dikip, her cesit yontem ile Nogay bolgesini parcalamaya ve arazilere kendileri sahiplenmeye calismaktadir. Nogay bozkiri zengin tarim, petrol, dogalgaz ve su kaynaklari ile biliniyor. En son rakamlara gore petrol ve dogalgaz kaynaklari 500 senelik kullanimi mevcuttur.
Eski SSCB zamaninda kurulan koyun besicilik sisteminde kis aylarinda besiciler dagdan inip koyunlarini Nogay bolgesinde besliyorlardi, yazin ise geri daga gidiyorlardi. Ama bu yontemin SSCB zamaninda idi, ve su an Rusya Federasyonunun hicbir yerinde kullanilmamaktadir ve coktan baska illerde kaldirildi. Buna ragmen Dagistan`da besiciler daglik kismina geri donmediler (kagitlarda tabi her sene geri donuyorlar), ek olarak besin cifliklerinde, gecekondu tarzi, tapusuz evler insa ettiler. Ayrica arazide koyun sayisinin fazlaligindan erozyon ve collesme baslandi. Tarihi mezarliklar (Ilk muslumanlik Kabul eden nogay kabileler) collesmeden dolayi acildi ve kemikler hala her tarafa sacilmaktadir.
Butun bunlara ragmen 11 mayis 2017 tarihinde Dagistan yonetimi Mohackale baskendinde arazi kanun degismesi konusunda toplanti gerceklestiriyor. Toplanti sonucunda 11/6-27 numarali protokol imzalaniyor. Protokole gore Nogay bolgesinin 630.000 civarinda hektar arazisi kesilip daglik kismindaki kaymakamliklara veriliyor, bolgeye ise 320.000 civarinda kaliyor. 630.000 hektar da su an en fazla 1500-2000 kisi yasamasina ragmen veriliyor, Nogay bolgesindeki 25.000 kisilik halka 320.000 kaliyor. Yani burada Dagistan hukumetinin Rusya Federasyonun Arazi kanunun 39.11, 39.12 maddelerine ve Dagistan Cumhuriyetinin de ayni yasalarini es geciyor.
Burada unutmayalim Nogay bolgesindeki ciftcileri. Mohackale`nin ayrimcilik yaptigi zaten belli. Ornegin daglik besiciler arazi kirasi 1 hektara 25.60 ruble oduyor(bazen rusvet yardimi ile 6 rubleyi de buluyor), yerli besici 105 ruble 1 hektar odemesini yapiyor. Ayrica daglilar arazi vergisini daglik kisminda olan kendi kaymakamliklarina oduyorlar. Rusya genelinde hicbir yerde boyle ayrimcilik system yoktur.
Butun bu haksizliklara ek olarak 11/6-27 no`lu protokole gore: alinan 630.000 hektarlik arazide, kanunen yasak insa edilen 5-10 evlik «mini-koyler» resmi statusu «KOY» oluyor ve bu koylere yol, okul-kres, dogalgaz yaptiriyor. Oysa ki resmi Nogay bolgede hala bazi koylerde ne dogalgaz, ne yol var, eskimis okullar ise cocuklarin uzerine cokmek uzere ders okuyorlar.
Bu son haksizlik yerli halkin sabrini bitirdi ve buyuk capta kalkinmaya sebep oldu. Ozellikle belirtmek istiyorum: Nogay bolge halki Dagistan milletlerine karsi degil, yerli halk Dagistan yonetimine karsi durus saglamaktan baska caresi kalmadi.
14 haziran Kurultayinda Rusya Federasyonunun her tarafindan nogay turkleri katildi: Stavropol, Cecenistan, Karacay-Cerkes, Astrahan, Moskova, Kirim, Kazan, Hanti-Mansi, Yamalo-Nenetsk bolgelerinden. Ciddi problem karsisinda nogay halki birlik gucunu Dagistan yonetimine gostermis oldu.
Buna ek olarak Dunyanin her tarafinda yasayan hemserilerimiz Nogay bolgesinin isyanini duyup, desteklerinni Moskova`ya bildireceklerini ilettiler: Turkiye, Almanya, Avusturya, Romanya, Hollanda, Norvec, Kazakistan.
Kurultaya Dagistan`in Babayurt, Kumtorkale, Hasavyurt bolgelerinden kumuk halkindan da temsiliciler de mevcuttu. Dagistan yonetimi ayni sikintilari bu bolgelerdeki halka cektiriyor ve onlar birlik cagrisina katilimlarini gostermis oldular.
Kurultay sonucunda Rusya Federasyonu basbakani Putine yerli halkin isyanini duymasi ve gereken islem yapilmasi icin vidyo kaydi ve mektup yazildi.
Elde, Tilde, Dinde – BIRLIK!