Rusya ve S. Arabistan’ın Suriye’de Petrol diplomasisi!
Uzun zamandır Türkiye-Rusya ilişkilerinin düzelme eğiliminde olduğunu yazıp çiziyorum. Nitekim Rusya Parlamentosu Güvenlik ve Savunma Komitesi Başkanı Viktor Ozerov, Rusya’nın “Ankara-Şam çatışmasına müdahil olmayacağını, görüşlerini Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde açıklayacağını” bilgisini ve geçtiğimiz günlerde muhaliflerin kontrolündeki ve Suriye rejim ordusunun kuşattığı Halep’te hastanelerin bombalanmasının ABD savaş uçaklarınca gerçekleştirildiğini sizlerle paylaşmıştım. Dediğim gibi de oldu. Rusya Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde Türkiye aleyhine çıkacak bir karar doğrultusunda fikir beyan etmedi. Basında da Amerikalıların bombardımanı ile tek tük te olsa haber çıktı. Ancak ısrarla Rus uçaklarının bombardımanlarına yer verildi. Muhtemelen ABD uçaklarının İncirlik hava üssünden Suriye’ye girmesinin bir açıklamasının yapılamaması nedeniyle, Ruslar üzerinden yüklenilmeye devam ediliyor. Bkz Ömür Çelikdönmez/ nokta32.com/16 Şubat 2016 Salı/Rusya-İran İttifakı Yok Rusya-Türkiye İle Savaşmayacak!
Suud ordusunun Suriye’de kara operasyonlarına katılabileceklerinin açıklanmasının ardından Suudi Arabistan Hava Kuvvetlerine ait 10 savaş uçağı Türkiye’ye geldi ve İncirlik hava üssüne yerleşti. Hatta Türk Hava Kuvvetleri’nin Konya’da düzenlediği 4 günlük eğitime Suudi Arabistan Hava Kuvvetleri’ne ait 6 adet F-15 uçağı da katılıyor. Türk Hava Kuvvetleri ile Konya’da müşterek tatbikata katıldı. Suudilerin Suriye’de operasyonlara hazırlandıklarını deklare etmelerinden sonra, Suudi ve Türk birliklerinin kuzeybatı Suriye’ye yerleştirilmesinin ABD için “kâbus senaryosu” olacağı söylenirken, Suudilerin ve Rusların konu hakkında gizli görüşmeler yaptığı da ileri sürülmüştü. Bkz. Ömür Çelikdönmez/bayraksevdasi.com/14 Şubat 2016/Topçu Mesajı Türkiye Yoksa Suriye’de Ateşkeste Yok!
Suudiler ve Rusların Suriye konusundaki gizli görüşmeleri gün ışığına çıkmaya başladı. Petrol üreten ülkelerin petrol fiyatlarının yükseltilmesine ilişkin ön toplantıların Aralık 2015’te yapıldığı ortaya çıkmıştı. Konuyla ilgili yazdığım bir makalede bu toplantıların Türkiye ve Suriye ilişkileri ile bağlantılı olduğunu yazmıştım. Son gelişmede şöyle; sınırlı talebe rağmen üretim azaltılmadığı için 12 yılın dip seviyelerine inen petrol fiyatları karşısında üreticiler daha fazla dayanamadı. Doha’da yapılan toplantıda Rusya, Suudi Arabistan, Venezüella ve Katar, varil fiyatı bir yılda yüzde 70 düşerek, 28 dolara kadar gerileyen petrolde üretimi dondurma kararı aldı. Alınan karar doğrultusunda, 11 Ocak 2016’daki seviyede üretim yapılacak. Ambargodan yeni çıkan İran ise üretimin dondurulmasını istemiyor. İran Petrol Bakanı Zanganeh, Tahran’ın petrolde piyasa payından vazgeçmeyeceğini açıkladı. Azerbaycan Enerji Bakanı Natig Abbasov da üretimde dondurma işlemi yapmayacaklarını açıkladı. Dondurma 11 Ocak’taki üretim seviyesine göre yapılacak. Fiyatı 3 dolar artıran karara İran ve Azerbaycan karşı. Şimdi İran’ın Suriye’de neden Rusya karşıtı politikalar geliştirdiğini anladınız mı? Rusya’nın petrol fiyatlarının yükseltilmesinde en güçlü partneri Suudilerin, Suriye’de Türkiye lehine girişecekleri operasyonlarda, Rus kuvvetlerinin Suudi güçlerine ateş açacaklarını mı sanıyorsunuz?
Enerji jeopolitiği Rusya’nın en önemli, stratejik ve kârlı gelir kaynağı. Rusya bu enerji kaynaklarını Ukrayna krizi örneğinde görülebileceği gibi, Avrupa’ya karşı baskı aracı ve silah olarak kullanmaktan çekinmiyor. Ancak enerji silahı geri tepmiş durumda çünkü uzmanlara göre 2016, Rusya ekonomisi için parlak bir yıl olmayacak. Rus yetkililer ve IMF, 2016’da petrol fiyatlarının varil başına 50 dolar civarında seyredeceği tahmininde bulunuyor. Rusya, gayri safi milli hasılasının 2016’da sadece 0.7 artmasını, IMF ise daha kötümser bir tahminle yüzde 0.6 düşük oranda gerçekleşmesini bekliyor. İşte bu nedenle petrol fiyatlarındaki düşüşten dolayı, batılı ülkelerin yaptırımları ve ülkeye giren sermaye akışındaki durgunluk nedeniyle zor günler geçiren Rus ekonomisinin, 2016’da negatif yönlü baskılarla karşılaşması kaçınılmaz. Bkz Ömür Çelikdönmez/ 02 Aralık 2015 Çarşamba/nokta32.com/ IŞİD Petrolü Rusya’yı Nasıl Vurdu?
Suudilerin kendi iç pazarlarına yönelik zam kararı IMF’nin, gelir kaynağının çok büyük bir bölümü petrol olan Suudi Arabistan’ın 5 yıl içinde iflas edebileceği tahminine dayanıyor. Suudi Arabistan petrol fiyatlarındaki düşüşle birlikte 98 milyar dolar zarar etmişti. Bunun önüne geçmek için Suudi Arabistan Kralı Selman başkanlığındaki bakanlar konseyi, kurşunsuz benzinin litre fiyatını yüzde 50’lik zamla 0.60 riyalden 0.90 riyale; normal benzinin litre fiyatını ise yüzde 67’lik artışla 0.45 riyalden 0.75 riyale yükseltmeye karar verdi. Bu fiyat artışının dış satıma yansıması bekleniyor. Böylesi bir durumda en kârlı çıkacak olan ülkelerin başında ekonomik krizle boğuşan Rusya geliyor. Rusya’nın en büyük korkusu petrol fiyatlarının olduğunun da altına düşmesi. Rusya Başbakan Yardımcısı Arkadi Dvorkoviç, varil petrol fiyatının 20-25 dolar seviyesine inebileceğini yatırımlarda azalmanın kaçınılmaz olacağını söylüyor.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Suriye özel temsilcisi Aleksandr Lavrentyev Ortadoğu’da yoğun güven temaslarında bulunuyor. Rusya’nın planladığı tüm Suudi Arabistan ziyaretlerinin gerçekleştiğini belirten Rusya Dışişleri Bakanlığı, “Suriye’deki krizin çözümü konusunda Riyad ile aramızda aktif diyalog sürdürülüyor” açıklamasında bulundu. Aktif diyalog görüşmelerinde Suudlu yetkililer Türkiye’nin kırmızıçizgilerini Rus muhataplarına anlattılar ve anlaşmanın ön koşulu olarak Rusların Suriye’deki askeri hareketliliğini ve asker sayısının azaltmasını istediler. Bu çerçevede Rusya Karadeniz Filosu Deniz Piyadeleri, Suriye’deki görevini tamamlayarak Kırım’daki üsse geri döndü. Önümüzdeki günlerde Türkiye Cumhurbaşkanının Riyad’a gerçekleştireceği ziyaret kapsamında Rus-Suud görüşmelerinin de masaya yatırılacağı konuşuluyor. Suudilerin petrol fiyatlarını artırmaya yönelik bu hamlesi, Rusya’nın ikna edilmesinde en önemli etken. Ayrıca Suudilerin bu hamlesi ABD’nin Ortadoğu’daki zaman zaman Türkiye ve Suudi Arabistan karşıtı, İran yanlısı politikalarına bir cevap niteliği taşıyor. Bkz Ömür Çelikdönmez/29 Aralık 2015 Salı/ nokta32.com/ Rusları Suud Petrolü Kurtarıyor! Ömür çelikdönmez
