Suriye’de, ABD ve Rusya’nın anlaşmasıyla ortaya çıkan geçici çatışmasızlık süreci Pazartesi günü başladı.
Süreç, kırılgan bir şekilde devam ediyor.
Bu anlaşmanın, Esad yönetimi açısından ne tür sonuçlar doğurduğu bu süreçte tartışılan konuların başında geliyor.
BBC Arapça Servisi’nden Rami Ruhayem, bunu dört soru üzerinden analiz etti.
Suriye’de çatışmasızlık: BM’den yardımlar konusunda acil çağrı
Suriye’de çatışmasızlık: Şam yakınlarında şiddetli çatışmalar çıktı
Rusya: ABD, Suriye’de verdiği sözleri tutmuyor
Anlaşma nedir?
ABD ve Rusya’nın Suriye ile ilgili vardığı anlaşmanın iki ayağı bulunuyor.
GeçMedia player yardımMedia player dışında. ‘Enter’ tuşuna basarak geri dönün veya ‘tab’ tuşuna basarak devam edin.
Halep’te ‘çatışmasızlıkta’ omurgasından vuruldu
Bunlardan birincisi, Suriye rejimi ve Halep gibi kentlerdeki isyancı gruplarla ateşkes.
İkincisi ise, IŞİD (Irak Şam İslam Devleti) ve daha önce kullandığı Nusra Cephesi adını Şam’ın Fethi Cephesi olarak değiştiren iki örgüte karşı ABD ve Rusya’nın ortak askeri operasyon düzenleyecek olması.
Washington ve Moskova bu anlaşmayı, Suriye’deki yabancı cihatçılara yönelik savaşı derinleştirmek için kullanıyor.
Bu, ABD ve Rusya’nın bölgedeki politikaları açısından radikal bir değişiklik anlamına gelmiyor.
Şubat ayında yaşama geçirilen bir önceki ateşkes anlaşması benzer öğelere sahipti ancak ortak askeri operasyonu taahhüt etmiyordu.
ABD de Rusya da hâlihazırda IŞİD’e karşı askeri operasyonlar gerçekleştiriyor.
İki ülke de IŞİD’le mücadele eden uluslararası koalisyonlara öncülük yapıyor.
Şimdi Amerikalılar ve Ruslar, hedeflerini Şam’ın Fethi Cephesi’ne genişletme ve iki gruba yönelik saldırıları doğrudan koordine etme üzerinde bir uzlaşmaya varmış görünüyor.
Şam’ın Fethi Cephesi nedir?
Şam’ın Fethi Cephesi, Esad rejimine karşı savaşan en güçlü isyancı gruplardan biri.
Örgüt, tek başına hareket etmiyor. Birçok farklı isyancı grup rejime karşı saldırılarında Şam’ın Fethi Cephesi’yle birlikte hareket ediyor.
Anlaşmaya göre şimdi bu grupların kendilerini Şam’ın Fethi Cephesi’nden ayırmaları gerekiyor.
Plana göre böylece, Şam’ın Fethi Cephesi hedef alınırken, Washington’la müttefik olan isyancı grupların zarar görmesi engellenecek.
Nusra Cephesi geçtiğimiz aylarda adını Şam’ın Fethi Cephesi olarak değiştirmiş ve artık El Kaide ile ilişkisi kalmadığını açıklamıştı.
Bu, muhtemelen diğer grupların örgütle koordinasyonunu kolaylaştırmak için yapılmıştı.
Tahmin edildiği gibi bu, Amerikalıların ya da Rusların, örgüte yönelik politikalarında herhangi bir değişikliğe neden olmamıştı.
Hangi grubun bu örgütle ittifak yapıp yapmadığı ve hangi alanların bu örgüt tarafından kontrol edilip edilmediğine dair muğlaklık, Şubat ayındaki anlaşmanın başarısız olmasında önemli rol oynamıştı.
Bu kez Amerikalılar ve Rusların, ortak askeri operasyonlar için, Şam’ın Fethi Cephesi ve diğer grupların kopmasını gözlemleyeceği haritalar yaptıkları bildiriliyor.
Şam’ın Fethi Cephesi şimdi ABD-Rusya ortaklığındaki askeri operasyon olasılığıyla karşı karşıya.
Bu örgütle birlikte hareket eden isyancı gruplarınsa ‘kafalarına silah dayanmış’ durumda.
Bu isyancı gruplar Şam’ın Fethi Cephesi’yle birlikte hareket ederlerse ABD ve Rusya’nın ortak askeri operasyonlarının hedefi olacak.
Diğer olasılık ise, bu örgütle bağlarını koparmaları. Bu, onların rejime karşı ortak operasyonlarını durdurmalarına neden olacak. Aynı zamanda artık bu örgütle aynı alanda da faaliyet göstermeyecekler.
Anlaşma Esad için ne anlama geliyor?
Anlaşma, Cumhurbaşkanı Beşar Esad’ın yararına oldu.
Esad’ın muhtemelen en güçlü düşmanı, şimdi sahada, bir dünya savaşı ölçüsündeki bir savaşla karşı karşıya.
Diğer güçlü düşmanı IŞİD ise hali hazırda iki uluslararası koalisyon tarafından hedef alınıyor.
Öte yandan Cumhurbaşkanı Esad da kısıtlamalarla karşı karşıya.
Ateşkesin uygulanmaya başlamasından bu yana isyancılardan daha fazla toprak kazanma siyasetini izleyemiyor.
Benzer kısıtlamalar isyancı gruplar için de geçerli.
Cumhurbaşkanı Esad’ın rejimi, Ruslar devreye girmeden önce hızlı bir düşüşteydi.
Ancak Rusya ve İran’dan aldığı hayati desteğe rağmen hala personel eksikliği yaşıyor ve yeni alanlar kazanmada ve elinde olanları korumak için çabalıyor.
Anlaşma, Suriye için ne anlama geliyor?
Ortada, dünya güçlerinin Cumhurbaşkanı Esad’ın düşmanlarıyla savaşıyor olduğu gerçeği dışında yeni bir şey yok.
Bu anlaşma bunu sadece bir adım ileriye taşıyor.
Anlaşma ayrıca iki tarafın da, yeni topraklar kazanma ve nihai bir zafere ulaşma imkânları ile Suriye’nin fiili olarak parçalara ayrılmasına dair kısıtlamalar getiriyor.
Anlaşmanın, tarafların ihlalleri veya ABD ve Rusya arasındaki karşılıklı güvensizlik nedeniyle her an çökme ihtimali bulunuyor.
ABD ve Rusya, Suriye’de, ortak düşmanları olan uluslararası cihatçı gruplara karşı birlikte bir savaş veriyor.
Rusya için Esad, bu savaşta açık bir müttefik.
Amerikalılar içinse zaman zaman dolaylı ve tanınmayan bir müttefik ama çoğu zamansa sadece bir detay.
Rami Ruhayem
BBC Arapça, Beyrut
