KAFKASSAM – Kafkasya Stratejik Araştırmalar Merkezi

  1. Anasayfa
  2. »
  3. Gündem
  4. »
  5. Türkiyede havacılık ve geleceği!

Türkiyede havacılık ve geleceği!

Kafkassam Editör Kafkassam Editör - - 14 dk okuma süresi
445 0

Uçmakİnsan oğlunun varoldugu günden beri kafasını gök yüzüne çeviridigi andan itibaren gökyüzündeki canlıları görüp merak uyanması ve bu merak sonucunda var olan çabalarının eseri.Uzaklara ulaşma duygusu, gökyüzünde özgür olma , bireysellik ve merağın ortak duygusu uçmayı, uçmak ile birlikte araştırmayı ve bu araştırmalar sonucunda havacılık ile ilgil teknolojiyi doğurmuştur.Kuşları ve havada uçan her yaratılmış mahlukatı izleyip bunlardan feyz alan insan oğlu verilen aklı kullanarak yaranılmıştan teknoloji geliştirmiş ve bu teknolojileri hayata ve insanlığın amacına sunabilmek için uğraşmıştır.Yeni teknoloji çağıyla birlikte hızlan dünyada ulaşımında hızlanması uzakları yakın etme fikrini doğurmuş ve bu fikirle beraber hızlanan ulaşım uçak ve hava alanlarının kullanım gereksinimlerini arttırmış ve bu attırma ile birlikte ihtiyaçlar artamaya başlamıştır.Lakin günlük ve kısa dönemli planlamalar sonucunda var olanlar yetmemiş ve daha fazlasına olan ihtiyaç zamanla yeni daha yeni ihtiyacını ortaya çıkarmıştır.
Uçma arzusu tarihin derinliklerin de gizlidir.bu efsanelerin başında ise mitolojik efsanelerinden İKARUS(1) ile başlar. İkarus, Girit’li mimar Daidolos’un oglu. babası olgunu ve kendisini uzaklara götürebileceğine inanır ve bu sebeple bal mumundan bir çift kanat yapar.Tabi havalandıktan sonra yükselmeye başlar.babasının tüm uyarılarına rağmen yükselir güneşe doğru yol alır.bal mumundan kanatlar erir ve ikarus denize düşer boğulur(2)tarihte bir mit olarak yer alsada uçmayı özgürlüğe çıkan yol olarak görenlere güzel bir örnekti(3)r. The Chronicles’da (M.S. 1596) Kral Bladud’un uçmayı benzer bir şekilde M.Ö. 850’de nasıl uçmayı nasıl amaçladığını anlatmaktadır.(4) Kral bir çift kanat giyerek Apollo tapınağına tırmanarak kendini boşluğa bırakır. Trajedik şekilde yere çakılarak ölür. Olayın gerçek mi ,mit mi olduğu tam olarak bilinmemektedir.Marco polo Çin ziyaretinde Çinlilerin askerini havada uçurduğunu iddia etmiştir.bu iddiasını 1624 yılında pekin evrak mahseninde buldugu evrakta 1306 senesinde İmparator FO-Kİ-YEN sulus bayramında gökyüzünde kürelerin uçtuğunu okuduğunu iddasına dayandırmıştır. (havacılık tarihi,1930,sayfa 5) (5).Havacılık tarihinin ilk mühendisi Tarantaslı Archytas olarak anılır.Mö.425 yaşadığı bilinen archytas mekanik bir kuş icat ettiği ve bunun uçtuğu bilinir(6).

Havcılık tarihine en büyük katkıyı yapanlardan biriside Leonardo da vinci’dir . gyroscope, Ornitopter çizimlerimden meşhur olanlarından birisidir(6). Toriçellinin 1634hava basıncını keşfinden ve Bernoulli 1738 akışkanların dinamigi teorisiyle fizik iliminde yapılan yeni buluşlar havacılık sektörüne büyük önem katmıştır.zira Arthur Cayley uçak kanadı yapımında bu teorinin faydalarından bahsetmştir(başol,s5,2013) 1670 de prof. francesco lana-terzinin balonu kullanmak amacıyla navigasyon teorisikonusunda ibir makale yayımlamıştır.Bu teorsinden matematiksel ve fizik2i hesaplamalar kullansada bu hesaplamalar yıllar boyunca bilim adamalrı atarafından tartışılmıştır.( http://www.faculty.fairfield.edu/jmac/sj/scientists/lana.htm )Havacılık dönemin eebiyat eserlerinede hep konu olmuştur.Dönemin hikayecileri havacılıga hikayelerinde ve öykülerinde yer vermiştir.bunnun en güzel örneklerinden biriside Jonathan Swift ‘in yazıdıgı ve dünya klasikleri arasına giren “guliverin gezileri ve bu seride uçan da havacılık hikayeciligine ilk örneklerdendir.(havacılık tarihi,s24,Ankara 1930)1783 te Montgolfier kardeşler tarafından sıcak hava balonu kullanılarak uçuş yapılması havacılığın artık gelişmeye başlayacağının göstergesi olmuştur.(7)1845 de kossus’un 3 kanatlı uçak demesin sonra1879 da ilk motorlu uçakla İngiliz William Samuel Henson uçmuştur.(havacılık tarihi,204)1916 da büyük zorluklarla karşılaşsa da Wright kardeşlerin yaptıkları uçağı uçurmalarından sonra havacılık sektörü büyük gelişmeler yaşanmıştır ve günümüze doğru gün be gün çıgır açarak ilerlemeye başlamıştır(8).Uçakların ve uçuş amaçlı dizayn edilen araçların ilk dönemlerinde askeri amaçlı ve savaşlarda kullanılmak içn dizayn edilmekteydi.büyük maliyetler bireysel ve ticari kullanıma imkan vermemekteydi.İlk dönemlerde buldukları düzlükleri hava alanı olarak kullanan hava kuvvetleri gelişen teknolejiler ve yeni sistemler sonucunda sistemli bir hava alanın ihtiyacı ortaya çıktıgı anlaşılmıştır.

Ülkemizde havacılık
İslam tarihinde ilk havacılık faaliyeti, 9cu yüzyılda abbas ibn fimas’ın gerçekleştirdiğini john hardling iddia etmektedir(9)Türk tarihinde bir çok gökbilimci ve ilim adamı kitaplar yazmışsa da fiiliyata geçiren kişiler Lağari Hasan Çelebi ve Hezarfen Ahmet çelebidir(10). Lagari hasan çelebi roketle dikey uçuşu gerçekleştiren bilim adamı olarak tarihe geçerken hazerfen Ahmet çelebi galata kelesinden üsküdara uçarak bir ilke imza atmıştır.Bireysel olarak yapılan çalışmalar maddi imkansızlıklar yüzünden belirli düzeyde kalmıştır.Osmanlıda ilk olarak 1909 ylında Fransız havacı Louis Bleriot ,taksim meydanında gösteri yapmış,1911 ylında rus pilot meslanikof , uçagıyla istanbulu ziyarete bulunmuştur.(Kliıne,11,2002)
Mustafa kemal 29 yaşında iken 1910 yılında Fransda picordy manevralarını izlemek için Fransa’ya gittiğinde uçaga binmek istemiş lakin Ali Rıza Paşanın engellmesi üzerine vazgeçmiştir.Gözlerinin önünde meydana gelen kaza sonucu 25 yıl boyunca bir daha uçaga binmemiştir.Kline ,11,2002)
İlk uçaklarını Fransa – İngiltere-almanya dan satın alan Osmanlının curtiss f-2 tipi ilk deniz uçagını ise Vecihi hurkuş kullanmıştır.(Hurkuş-1969) Osmanlıda Vecihi hurkkuş ile birlikte hava aracı teknolojisi konusunda ataklar yapılmaya çalışılmış,bireysel çabaları ile model uçaklar geliştirlmeye çalışılmıştır.kendisninde dediği gibi” Türk uçağın yapıldığında 1924’de havacılığın % 80 henüz doğmamıştır. Dubash, boing, pıper,flezing , falke-wolf 1928 den sonra doğmuştur.”(hurkuş-5-1969) 1925 ylında alman junkers firması ile ortak bir uçak fabrikası kurulmuştur.Fabrika MMW1 uçak protopini tamamlamış ve 15 adet junker uçak üretmiş halde ilken 1932 yılında , almanlar bizi sömürüyor denilerek fabrikanın kapısına kilit vurulmuştur.(mühendis ve Makine,havacılık,2011).Ülkemizde çeşitli engellemeler ve vesayat odakları sebebi ile yapılan çalışmalar engellenmeye çalışılmıştır. Bu konuda Vecihi Hurkuş yazdıgı kitabın önsözünde “Havacılığımızın yarım asırlık akışı hatıralarını hülasaten açıklayıcı bu bildiride , görüleceği bilhassa sivil havacılığımız ve hava endüstrimiz daima ve daima hava kuvvetleri idarecilerin baskısı altında ezilmiş ve kötü bir kasıt eseri gibi başarılar yaşatılmamıştır.Hatta menşei meçhul kaprislerle yürütülen bu taktik yalnız ferdi teşebbüslere değil , devlet malı fabrikaları da iflasa sürüklenmiş ve ayrıca yüce milletimizin samimiyet ve vatanseverliğiyle meydana gelen (Türk Tayyare Cemiyeti) Türk Hava Kurumunun da teşekkül gayesiden mahrum ederek vatanında havacı anasırın yetişmesine imkan bırakmamıştır. Kayseri tayyare fabrikası böyle bir taktiğin kurbanıdır.” demiştir.(Hurkuş,önsöz,1969) Vecihi hurkuş 1930 ikinci uçağı yapmış olmasına ragmen uçuştan men edilmiştir.Kendisi yılmamıştır.Uçagına uçuş izni almak için dönemin hükümetine baş vursada Türkiye’de hava müsteşarlığı Fen şubesi elinde uçağı muayene edecek vesayet yoktur.Bu sebeple Vecihi hurkuş uçarak Ankara’ya gelmiştir. Uçagını Ankara tren garına yakın bir yerde sökmüş ve parçalarını bir vagona doldurarak Prag’ın yolunu tutmuştur, Uçak pragta tüm testlerden başarı ile geçmiş ve uçuş belgesi almıştır.Lakin yurtdışından aldıgı bu lisans Türk yetkiler tarafından kabul görmemiş ve uçagın uçmasına izin verilmemiştir.(hurkus,6-9,1969).1922 de Fransız Roumaine İstanbula Uçuş başlatır iken İtalyan aero espresso şirketi 1926 yılında itibaren İstanbu’a uçuş için imtiyaz satın almış.Bu dönemde dünyanın ilk en uzun uçuşu 1931 ylında Amerikalı russel Boardman tarafından gerçekleştiril bu uçuş sırasında yeşilköye ugramıştır.(kline-15-17,2002) 1930 yışında Vecihi hurkuşilk sivil uçağın imatalatını yapmış , 1931 de Vecihi 14,15,16,10 tipi uçakların imalatını gerçekleştirmiştir.Lakin 1934 yılında ilk Türk tipi uçak müsebbibiyle (Vecihi k6) 15 gün hapis yatmıştır.(hurkuş,4,1969) 1939 yılında Nuri Demirdag ve Selahattin Alan İstanbuL Beşiktaş’ta bir uçak dizayn atölyesi açmıştır.Bu dönemde bu atölyede NUD-36 rumuzlu 24 adet uçak imal edilmiş ve ilk paraşüt imalatı çalışmalarına başlanmıştır.36 -38 yılları arasında madeni uçak dizayn edilmiştir.THK 1939 yılında zamanında teslimat yapılmadıgı gerekçesi ile verilen siparişleri iptal etmiş ve alımı kesmiştir.Nuri Demirdag hukuki mücadelelere girişmiş ve bu mücadeleyi kaybetmiştir.Davayla ilgili olarak sürekli Ankara gelip giden Demirdag dönemin kuvvet komutanına mevzuyu sordugunda “Amerika yardımıyla bedava ucak almak dururken ,uçak fabrikasında parayla sipariş verirsem yarın bu millet beni asar” cevabını aldıgını beyan etmektedir. (Dervişoglu,2007)daha sonra Etimesgut ta bir planör fabrıkası açılmış ve planörler üretilerek THk nın planör ihtiyacı karşılanmaya çalışılmıştır.( http://www.mmo.org.tr/resimler/dosya_ekler/bf534e611b26d73_ek.pdf?dergi=1247) Mevcut fabrikanın geliştirlerek çift motorlu bir jet fabrikası planlanmış lakin ABD’den gelen yardım sebebiyle bundan vazgeçilmiştir.(kline,21,2002)
1954 Vecihi Hurkuş Türkiyenin ilk özel hava yolu şirketi Hürkuş hava yollarını kurmuştur.1954 havacılık idaresi kurulmuş,daha sonra bölünerek hava operasyon, yer hizmetleri trafik kontrol bölümleri oluşturulmuş ve ilgili birimler zamanla günümüzdeki mevcut genel müdürlükler halini almışlardır.(kline,22-2002) Yeşilköy hava alanı İstanbulun ilk hava alanı olarak yerel havacılar ve mevcut firmalar tarafından sürekli kullanılsa da 1944 Chicago sivil havacılık sözleşmesini imzaladıktan sonra Amerikan Westinghouse-IG White firmalarına İstanbul Yeşilköy havaalanı 1949’da yapıma başlanmış ve 1953 yılında uluslar arası hava trafigine açılmıştır.1955 te Ankara Esenboga hava limanı kurulmuştur.1985 yılında Yeşilköy hava limanının adı Hava Limanının Adı  Atatürk Uluslararası Havalimanı olarak değiştirilmiştir(kline,20-35,2002)

(1)http://classicpersuasion.org/
2)http://images.pcmac.org/SiSFiles/Schools/AL/MadisonCity/LibertyMid/Uploads/Forms/icarusadvanced.pdf
3)The American Aviation Experience: A History by Tim Brady,2000,Usa
4 – COOPER Wm R ,Brut y bryttanniait,the chronicle of the early britons,according to Jesus MSLXI,Annoted translation by Wm R Cooper, (http://www.thenationalcv.org.uk/More%2023%20’Flying%20King%20Bladud%20King%20Lear%20%20Queen%20Cordelia’%20by%20Tysilio%20Holinshed%20%20Enderbie.pdf)
5-http://www.unipedi.com/gezgen/tag/ilk-ucus-denemeleri/
6-DALAMAGKİDİS, Konstantinos VALAVANİS Kimon P., PİEGL Dr. Les A.,Aviation History and Unmanned Flight,chapter 2,Springer Science+Business Media B.V.,Springer Netherlands,2012,
(6) leonardo da vıncı,Genius is timless,the aerial screw,instrution manual,pdf version : http://www.elenco.com/admin_data/pdffiles/EDU61002.pdf
7) http://www.blimpinfo.com/wp-content/uploads/2012/06/Hot-Air-Balloons-and-the-Montgolfier.pdf
8) www.nasa.gov/pdf/58225main_Wright.Brothers_508.pdf
9- The Aviation History: New Aircraft I – Color,Relly Victoria Petrescu, Florian Ion Petrescu,demand gmbh, norderstedt,2013(s.7)
(10)http://old.celebi.com.tr/pdf/sayi16/07_tarih.pdf
12 http://edition.cnn.com/2014/02/21/travel/wright-brothers-ohio-aviation-field/
14) http://www.controltowers.co.uk/C/Croydon.htm
Dervişoglu M.Fatih,Türkiyenin Havacılık Efsanesi Nuri Demirdağ,2007
HAVACILIK TARİHİ, TÜRK TAYYARE CEMİYETİ NEŞRİATI, ANKARA 1930

Başol servet, Havacılık krnomolojisi,2013(http://www.servetbasol.com/Kitaplar/Krono/HavacilikKronolojisi.pdf),

Mühendis ve makine cilt 52 sayı 614,2011

http://penelope.uchicago.edu/Thayer/L/Roman/Texts/Gellius/10*.html
http://www.globalsecurity.org/intell/library/reports/2007/dod-unmanned-systems-roadmap_2007-2032.pdf
KLİNE Stuart Türk Havacilik Kronolojisi
————————–

Ömer Gök

İlgili Yazılar

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir