Türklerin İranı Farsların İranı
Türklerle İranlıların/farsların ilişkileri bu iki ulusun İslamiyeti kabul etmeleriyle başladı İran İslamiyet dönemindeki tarihi boyunca sürekli bir şekilde Türk hanedanları tarafından yönetilmiş olsa da Anadolu’ya yerleşmiş olan Türklerle, Türkler tarafından yönetilen İranlılar arasındaki çekişmeler hiçbir zaman sona ermediği tarihte hep göruüldü. Safeviler ve Osmanlı defalarca savaşmasına rağmen birbirine üstünlük sağlanamadığı bilinir, böylelikle Cumhuriyetin kurulması ile birlikte tekrar ilişkiler düzeldi ki zaten İran Türkiye ilişkileri sürekli olarak ne bozuk nede iyi görülmedi bunun çok değişik sebeplerini sayabiliriz. Mesela dini/mezhebi siyasi sebepler nükleer gibi sebepler özellikle ilişkilerin rayda gitmesini her zaman engelledi. 1979 yılında İran devriminden sonra da ilişkiler iyi oldu’ ama yukarıda belirtildiği gibi İran Türkiye arasındaki çok boyutlu sebeplerden dolayı ilişkiler hiç bir zaman ne iyi olması fazla surdu nede kotu ama kotu tarafı daha fazla olduğunu söyleyebilirim. 1990 yılında Türkiye’de yaşanan siyasi cinayetler ve bu cinayetlerde İran’ın parmağı olduğuna yönelik iddialar tekrar ilişkilerin iyice bozulmasına sebep oldu ağustos 2008 yılına kadar İran Türkiye ilişkileri bu sebeplerle sürekli bozuk olmasına neden oldu. 13 Ağustos 2008 İran İslam Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Hüseyin Kaşkavi, Türkiye ve İran’ın ikili ilişkileri geliştirme azmi olduğunu söyledi. Haftalık basın toplantısında yerel ve yabancı basın mensuplarının sorularını cevaplayan Kaşkavi, İran Cumhurbaşkanı Mahmut Ahmedinejad’ın Türkiye ziyaretine değinerek, bu ziyaretin Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün resmi daveti üzerine yapıldığını söyledi. Ziyaretin çok önemli olduğunu ifade eden Kaşkavi, ziyarette ikili ilişkilerin gelişmesi yollarının araştırılmasının ön planda olacağını belirtti. Ziyarette gündeme gelecek diğer önemli konunun da bölgesel sorunlar hakkında görüş alışverişi olduğunu belirti. bunlar başli ve görünen sebepler olsa da önemli olan üç döneme şöyle bir bakalım Osmanlı ile İran Cumhuriyet donemi ile İran ve ak parti ile İran nedir bu üç dönem Osmanlı İran savaşları genellikle din ve fetihler açısından sürekli bozuk olduğunu gördük Cumhuriyet donemi ile İran işte tamamen siyasi sebepler’ şöyle ki Türkiye’nin iç işlerinin bozulması sürekli İran’ın parmağının olduğu ve İran yüzünden Türkiye’nin sürekli huzursuz olduğu görüşüdür. Zaman zaman Cumhuriyet donemi de yakınlaşmaya başlasa da umduğunu bulmadı. Necmeddin Erbaka’ın ziyareti. Üçüncü donemi en çok üzerinde konuşulan donem de belki bu ak parti İran ilişkileri Türkiye’nin başına gelen ak parti özellikle komşuları ve daha çok islam dünyası ile birleşmek tek çatı altında toplamak kendini devasa sanan ülkeleri tabiri caiz ise korkuttu. bu ülkeler Türkiye’nin bu ilişkilerini bozmak için kullandığı en önemli adı su ki Türkiye’nin içindeki İslam karşıtı ve etnik kökenli insanları kullanmak mesela Kürtleri mesela Cumhuriyetçi laikçi zihniyeti bu iki zihniyeti birini devlet kurma hak hukuk alma iddiası ile baş kaldırttılar. laikcileri ise şeriat kapıdadır, idam uygulamaları gelecek gibi propagandalarla ilişkilerin düzenli devam etmesini engelleyen sebepler arasında önemlidir. bunun yanında gene nükleer özellikle İran Rus ilişkileri Türkiye Rus ilişki düzeyi gibi sebepler de Türkiye İran arasındaki ilişkiyi belirleyen durumlardır…. not.. tarihe bakıp geleceğe dair Türkiye İran ilişkilerin hiçb ir zaman düzgün olmayacağını söyleyebiliriz. Çünkü dini/mezhebi siyasi ekonomik ve özellikle de Türkiye’nin dostlarının ve İslam dünyasının İrani İslam düşmanı olarak görmeleri İranın dostları işte Türkiye’nin büyüyerek ve dünya üzerinden büyük söz sahi olmasından rahatsız olmaları gene iki ülke arasında ilişkilerin düzeyini belirleyecek diyebiliriz.
Sinem Karaca/Tahran/kafkassam
