UKRAYNA’DAN SONRAKİ HEDEF KAZAKİSTAN MI?
Ukrayna’da ABD-AB ortak operasyonu başladığında işlerin buralara varacağını kaç kişi tahmin ediyordu? Ya da şöyle soralım; işlerin buralara geleceğini tahmin etmek çok mu zordu? Küresel oyun kurucular istedikleri coğrafyada, istedikleri toplumda planlarını hayata geçirip dengelerle bu kadar kolayca oynarken olup biteni anlamak ve geleceği tahmin etmek gerçekten zor mudur?
Sonda söyleyeceğimi hemen başta söyleyeyim. Son günlerde yaşanan gelişmeler, yapılan açıklamalar ve açıklamaların satır aralarındaki mesajlardan anladığım kadarı ile küresel güçlerin yeni çatışma alanı Orta Asya ve özellikle Kazakistan olacak gibi görünüyor.
Bu tespiti yapmamdaki etkenlerden biri batı basını üzerinden yapılmaya başlanmış olan algı operasyonudur. Bu algı operasyonunu Kazakistan ve Rusya arasındaki hassas noktaları kaşıma, iki ülke arasında var olan güçlü stratejik ortaklığa gölge düşürme çabası olarak yorumlayabiliriz.
Geçtiğimiz günlerde Rusya Lideri Vladimir Putin, Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, Rus Liberal Demokratik Partisi lideri Vladimir Jirinovski ve Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un peşpeşe yaptıkları açıklamalar hem Batı basınında, hem de Rus ve Kazak medyasında geniş yer buldu. Karşılıklı yapılan bu açıklamaların içeriği batı cephesinde ve doğu cephesinde birbirinden farklıydı.
Batı basınına göre Putin Kazakistan hakkında olumsuz kimi sözler sarf etmiş, Nazabayev’de buna karşılık olarak Rusya, Kazakistan ve Belarus’un kurucusu olduğu Avrasya Ekonomik Birliği’nden ayrılabileceğini söylemişti.[1]
Putin sözü edilen açıklamayı 29 Ağustos’ta gençlik forumu “Sliger-2014”te bir soru üzerine yaptı. Nazarbayev’in konuşması ise ondan beş gün önce 24 Ağustos’ta “Habar” TV’de gerçekleşti. Dolayısıyla Nazarbayev’in Putin’in sözlerinden alınması ve ona tepki olarak Avrasya Ekonomik Birliği’nden ayrılabileceklerini söylemiş olması söz konusu olamaz.
Konuşmaların içeriği de batı basınında farklı yazıldı. Putin “Seliger-2014”te yaptığı açıklamada Nazarbayev’den Avrasya Ekonimik Birliği’nin fikir babası, her zaman ülkesinin geleceğini düşünen bilge bir lider olarak bahsetti.[2] Putin’in övgüleri bununla da sınırlı kalmadı ve Nazarbayev’in eşsiz bir işi başardığını ve daha önce hiç devlet teşkilatı olmayan Kazakistan topraklarında yeni bir devlet yarattığını söyledi.
Bu konuşmada tartışma doğuracak söz Kazaklar’ın daha önce bir devlet kurup kurmadıklarıdır ki zaten bunu tartışması gerekenler Kazak ve Rus tarihçileri ve entelektüelleridir. Bunu tartışma konusu olarak kabul etsek bile bu konuşmanın Nazarbayev’in açıklamasından beş gün sonra yapılmış olduğunu gözden kaçırmamak gerekir.
Nazarbayev 24 Ağustos’ta “Habar TV” de yayınlanan konuşmasında kendisine sorulan sorulara cevap olarak; Avrasya Ekonomik Birliği’nde imzalanmış olan koşullara uyulmadığı takdirde Kazakistan’ın birlik üyeliğini reddetme hakkı olduğunu dile getirdi. Astana’nın hiçbir zaman Kazakistan’ın egemenliğini tehdit eden kuruluşlar içinde olmayacağını belirtti. Yani özetle biz bağımsız bir ülkeyiz ve bağımsızlığımıza gölge düşürülmesine izin vermeyiz. Bu yönde bir şey olursa sözleşmeden doğan haklarımızı kullanırız dedi.

Aynı sözleri Putin ve hatta Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov’da ifade etti. Lavrov kendisine bu konuda sorulan bir soru üzerine Gümrük Birliği’ne üye ülkelerin tamamen eşit olduğuna dikkat çekerek bunun egemen devletlerin birliği olduğunu vurguladı. Putin’in “Seliger-2014”te söylediği sözlere atıfta bulunarak Nazarbayev’den övgüyle bahsetti.[3]
Rusya’da Kazakistan’a ve Kazak Halkına yönelik tahrik edici konuşmalar yapan asıl isim Rus Liberal Demokratik Partisi lideri Vladimir Jirinovski’dir. Aşırı Rus milliyetçisi olarak bilinen ve aynı zamanda Kazakistan (Almatı) doğumlu olan Jirinovski, Kazakistan’daki Rus karşıtlığından bahsederek tarihe bakıldığında Kazakları Cungarlardan Rus ordusunun kurtardığını söyledi. Kazakistan’da Rus ve Rusya karşıtı tutumların devam etmesi halinde Ukrayna’dan sonra sıranın Kazakistan’a gelebileceğini söyleyerek gözdağı vermeye kalktı.[4]
Medya’da yer alan haber ve yorumlara bakıldığında Ukrayna üzerinden başlatılan tartışmaların birden bire Kazakistan’ı içine alır bir niteliğe büründürülmeye çalışıldığı görülmektedir. Kazakistan’da yaşayan ve Rusça konuşan nüfus ve bu nüfusa karşı artan bir düşmanlık ve dışlama iddiaları, Rusya’nın bundan duyduğu rahatsızlık ve Ukrayna örneğinin vurgulanması ne anlama geliyor?
Nazarbayev’in açıklamalarını sanki Putin’in konuşmasından sonra ve ona karşı yapılmış gibi gösteren uydurma haberler servis edilmesinin amacı nedir? Ukrayna’da yaşananlar ile Kazakistan’ın ne ilgisi vardır? Karşılıklı demeçlerin ve yapılan haber ve yorumların satır aralarında verilen mesaj nedir?
Bana öyle geliyor ki bu gelişmeler egemen güçlerin Ukrayna’dan sonra Kazakistan’a göz diktiklerini gösteriyor. Enerji kaynakları ve madenler bakımından dünyanın en zengin ve en geniş topraklarından birine sahip olan Kazakistan, jeopolitik konumu ve Türk Dünyası’ndaki öncü rolüyle de açık bir hedef durumundadır.
Kazakistan’ın en büyük şansı Nursultan Nazarbayev gibi güçlü, karizmatik, bilge ve vatansever bir lidere sahip olmasıdır. Nazarbayev tecrübesini, bilgisini kullanarak gütmüş olduğu akılcı politikalarla Kazakistan’ın kurtlar sofrasında yem olmasını engellemiş ve büyük bir devlet yaratmıştır. Nazarbayev tüm dünyanın kabul ettiği büyük bir liderdir ve bu nedenledir ki tartışmalar çoğunlukla Nazarbayev sonrası ne olacak temelinde yürütülmektedir.
Kazakistan uluslaşma yolunda ciddi ilerleme kaydetti. Devlet ve toplum yapısında köklü değişimler yaşandı. Ekonomik, siyasi, askeri ve toplumsal alanlarda kaydedilen çok ciddi gelişmelere rağmen henüz kat edilmesi gereken çok mesafe var.
Henüz çok genç olan Bağımsız Kazakistan Cumhuriyeti üzerinde Ukrayna’da oynanan oyunun bir benzerinin oynanması, Ukrayna’da yaşananları bile aratacak bir felakete yol açabilir. Bunu bilmek için kahin olmaya gerek yok. Kazakistan’ı ve bölgeyi birazcık tanımak ve Ukrayna’da olup biteni doğru tahlil etmek yeterlidir.
Kazak Halkı ve Kazak aydınları çok uyanık olmalı, kapıya dayanan tehlikeyi fark etmeli ve büyük lider Nursultan Nazarbayev etrafında kenetlenerek onun sürdürmekte olduğu akılcı politikalara destek vermelidir. Kazakistan’a yapılacak en büyük kötülük, ülke üzerinde çeşitli oyunlar oynamak için harekete geçen uluslarası güçlerin ekmeğine yağ sürecek tahriklerde bulunmak olacaktır.

Kazaklar, Ruslar ve diğer pek çok etnik kökenden insan Kazakistan’da barış ve kardeşlik içerisinde huzurla yaşamaktadırlar. Bu huzura, bu birlikteliğe çomak sokacak her türden girişime, söyleme, eyleme şiddetle karşı konulmalıdır.
Kazakistan kendi iradesi ile nükleer silah teknolojisinden vazgeçen tek ülkedir. Kazakistan bölge ve dünya barışına aktif katkı koymak için canla başla çalışmaktadır. Böylesine barışçıl ve uzlaşmacı bir topluma çatışmayı ve ayrışmayıa dayatmaya kalkanlara gereken cevabı Kazak Halkı verecektir.
Çağlar ERBEK
Kazak Kültür Derneği
Yön. Kur. Bşk

****************************************************************
[1] http://www.dw.de/назарбаев-напомнил-о-возможности-выхода-казахстана-из-евразийского-союза/a-17891119
[2] http://news.rambler.ru/26703678/
[3] http://tengrinews.kz/world_news/lavrov-otvetil-na-vopros-o-veroyatnosti-vyihoda-kazahstana-iz-ts-261066/
[4] http://kapital.kz/gosudarstvo/32904/zhirinovskij-mozhet-vzorvat-otnosheniya-mezhdu-rk-i-rossiej.html
NOT: Bu yazı 2014 tarihinde yazılmıştır