Avrupa Devletleri, 1815 Viyana Kongresi’ne dâhil etmedikleri Osmanlıyı resmen “Batı Uygarlığı” çerçevesinde görmediğini ilan etmişti. Aslında onlar için uygarlık sadece Batı dünyasının inşa ettiği haliyle geçerli olup, kendi dünyaları dışında kalan bütün uygarlık havzaları barbardı. Çin, Hint, Mısır, Osmanlı uygarlıklarının kendi nazarlarında kıymet-i harbiyesi yoktu.
#tarih dergisinin Ağustos sayısında ele aldığım “Çörçil Olayı”nın bir aşamasında İngiltere Sefareti Baştercümanı Pisani, Osmanlı Hariciye Nazırı Akif Efendi ile pervasızca ve çok kaba şekilde konuşurken, Tercüme Odası kâtiplerinden Halis Efendi araya girmeye çalışır. Diplomasi mesleğinden geldiği için, Pisani’nin gösterdiği tepkinin Emerich De Vattel’e ait 1758 tarihli “Milletler Hukuku” kitabında yeri olmadığından bahsetmek ister. Lafı ağzından alan Pisani cevabı yapıştırır; «o size göre değil». Akif Efendi, Avrupalıların Osmanlıyı medeni milletler arasında saymadığından o cevabın verildiğini söyler.

Tebsıra-i Akif Paşa, s. 11
«… unf u âzarıma terdîfen, mumaileyh Halis Efendi (druva de jans) yani hukuk-ı milel namiyle beyinlerinde maruf ve muteber olan kitab-ı Efrencîden söz açarak bazı mertebe mübahaseye mübaderet etmiş ise de çünkü Avrupa’da bizi milel-i mütemeddineden addetmediklerinden, tercüman-ı mersûm “o size göre değildir” cevabıyla söylenerek yıkılıp gitti.»
Sadeleştirme:
«hakaret ve azarlamama ilave olarak Tercüme Odası kâtiplerinden Halis Efendi [droit des gens] yani uluslararası hukuk adıyla aralarında bilinen ve geçerli olan Ulusların Kanunu adlı eserden bahse teşebbüs etmişse de Avrupa bizi medenileşmiş milletler arasında saymadığından, tercüman Pisani “o size göre değildir” cevabıyla söylenerek yıkılıp gitti.»
Sinan Çuluk